Trybuna Ludu, maj 1981 (XXXIII/102-126)
1981-05-01 / nr. 102
Proletariusze wszystkich krajów> łączcie się! ♦ Trybuna Ludu/-* ORGAN KOMITETU' CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ TBWflŁOŚĆ TRADYCJI 1-MflJOWEtO ŚWIĘTA I «IIIIIII I !!■ IM............. II—_____________________________________________________________________________________________________________________________ ■ S ZCZEGÓLNE są warunki, w jakich witamy w tym roku Święto Pracy. Ma to także wpływ na formy obehodów Dzisiaj zresztą na czoło wysuwa się nie forma, a zwłaszcza nie ceremonia, lecz treść tradycji pierwszomajowej Ma ta tradycja rozmaite aspekty, różne bywają konkretne dążenia i hasła — tak jak różni się sytuacja robotników w poszczególnych krajach, w poszczególnych okresach, Jest chyba jednak dla tej wielkiej tradycji pewien wspólny mianownik: godność pracy, godność człowieka pracy A więc chodzi o sprawę, która nie może tracić znaczenia w żadnych okolicznościach, która w taki iub inny sposób aktualna jest stale To przy tym sprawa szczególnie bliska naszym doświadczeniom ostatniego czasu, a więc niejako wiążąca długą tradycję ze współczesną refleksja. Jeżeliby bowiem szukać jakiejś idei przewodniej w tym wszystkim, co się działo i dzieje w Polsce począwszy od lata uległego roku, można by zapewne dojść do wniosku, iż jest właśnie sprawa godności pracy, godności człoto wieka pracy W tym chyba należałoby upatrywać najgłębszy sens procesu socjalistycznej odnowy W naszych konkretnych warunkach polega to głównie na takich zmianach w pozycji człowieka pracy, które czynią zeń w pełnym sensie gospodarza kraju. Jest to więc najwyższe stadium wyzwolenia pracy, możliwe tylko w ustroju o charakterze socjalistycznym. Podstawy ustrójowe dla takiej przemiany kształtowały się w Polsce od dawna, począwszy od rewolucyjnych kroków w dziedzinie reformy rolnej i nacjonalizacj przemysłu Bez tych warunków godność człowieka pracy nie mogłaby znaleźć pełnego społecznego wymiaru. Ich tworzenie jest przede wszystkim efektem programów i działań partii — jako głównego rzecznika polskiej rewolucji społecznej Naczelną racją powstania, działania, a następnie przejęcia władzy przez partię robotniczą było zawsze i na każdym etapie wyzwolenie człowieka pracy nadanie podmiotowości i godności pracy Jakkolwiek by nie oceniać popełnianych na różnych etapach błędów, a także wynaturzeń, nie sposób nie dostrzec, iż była to i jest jedyna w istocie realna linia prowadząca do tych celów W miarę umacniania socjalistycznych podstaw ustrojowych oraz rozbudowy gospodarczej, dojrzewały także stopniowo subiektywne przesłanki do podejmowania przez ludzi pracy odpowiedzialności — na skalę możbwości kształtowanych przez socjalizm Wśród przesłanek tych na czoło wysuwa się poziom świadomoś: ci, wykształcenia i kultury wielkoprzemysłowej klasy robotniczej. Na przeszkodzie w urzeczywistnianiu tych możliwości w praktyce społecznej stał, jak wiadomo, autokratyczny sposób sprawowania władzy, ostry niedostatek demokracji. Totei zrmany zaczęły się w tej właśnie sferze i dzisiaj można chyba powiedzieć, iż są one rozległe 1 względnie utrwalone Kształtuje się więc coraz wyraźniej prawo do „bycia gospodarzem” i jest oczywiste, iż od tego należało zacząć. Ale „bycie gospodarzem’ — to me tylko prawo To także sposób jego wykorzystywania. A więc coś, co jest wciąż jeszcze głównie przed nami ODNOSC pracy i godność człowieka pracy, owe naczelne wartości pierwszomajowej tradycji, są w istocie nierozłączne, Ale akcenty mogą być rozkładane różnie. Na dotychczas przebytym odcinku drogi w procesie socjalistycznej odnowy akcent padał przede wszystkim na pozycję człowieka pracy w państwie, w mniejszym zaś znacznie stopniu na sama pracę. #v, I jest to w pewnych granicach zrozumiałe' zwłaszcza gdy idzie o sam moment przełomu Klasa robotnicza upomniała się o prawo do kontroli i współdecydowania w sprawie owoców jej trudu To właśnie miało nadać głębszy sens i większą godność jej pracy A więc i otworzyć przed krajem nową perspektywę rozwojową Ale nawet przy okazji święta me sposób powiedzieć, iż tak się już stało To wciąż w dużym stopniu nie urzeczywistniona wizja. Radykalnym zmianom w sferze pozycji ludzi pracy w państwie nie towarzyszą jak dotąd odpowiednie zmiany w sferze samej pracy. Potrzebna, bardzo potrzebna jest zatem powszechna refleksja nad rangą pracy. Od sprawy tej me uciekniemy jako społeczeństwo, zaś ominąć jej także nie można. Chodzi bowiem o jedyne źródło wartości praktycznych, A również — właśnie w dniu 1 Maja wypada chyba to powiedzieć — o źródło wartości społecznych i moralnych Dlatego też pozorna jest logika skrajnych maksym w rodzaju „najpierw naprawmy, później zaczniemy owocnie pracować ” Naprawa jest także pracą i nie ma żadnej naprawy bez pracy. Wiele można odkładać na później, ale nie pracę. Godność człowieka zasadza się na pracy i to właśnie stanowi zarówno z perspektywy dziejowej jak i na co dzień główne uzasadnienie dążeń j aspiracji w zakresie społecznej roli i politycznej pozycji pracujących Człowiekiem pracy jest się nie przez urodzenie, lecz przez pracę i stąd tylko można zasadnie wywodzić owe dążenia i aspiracje P IERWSZOMAJOWY dzień, który w socjalistycznej Polsce jest świętem państwowym, skłania do takich rozważań nie tylko ze względu na nasze własne problemy. Jest to bowiem dzień ludzi pracy na całym świecie, dzień międzynarodowej solidarności robotniczej. Obchodzony jest także w licznych krajach, gdzie nie jest bynajmniej państwowym świętem, a w tym i w krajach, gdzie robotnicze pochody spotykają się z policyjną kontrakcją lub są w ogóle i programowo zakazane. Mimo zrozumiałej skądinąd koncentracji na własnych tak trudnych sprawach, nie możemy — a już zwłaszcza w tym dniu — tracić z oczu znacznie szerszych horyzontów. Także zresztą i dlatego, że to co dzieje się u nas, ma echa bardzo po świecie szerokie, traktowane jest jako ważne, znaczące. Minęły już dawno czasy (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) G Rys. A. NOWACZYK Godność pracy m ri a lmaja] święto ludzi pracy Wszystkim ludziom serdeczne życzenia 1-Majowe składa zespół „TRYBUNY LUDU” STANISŁAW KANIA: Na zjazd chtemy przyjść z programem i z partią Przemówienie i sekretarza KC wygłoszone na zakończenie obrad X Plenum KC PZPR Przebieg dyskusji — str. 3 — str. 3 — 5 Uroczystości w całym kraju Spotkanie z weteranami Akademia w Warszawie W przededniu 1-Majowego święta ludzi pracy odbyło się w siedzibie Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej spotkanie weteranów1 ruchu robotniczego z całego kraju, tych, których bogato zapisane życiorysy stanowią świadectwo zawsze wiernej służby sprawie socjalizmu, partii, narodowi, Polsce Ludowej W przeddzień dorocznego święta ludzi pracy w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki odbyła się 30 kwietnia akademia 1-Majowa, Gospodarzem spotkania .był 1 sekretarz KC PZPR — Stanisław Kania, który bardzó serdecznie powitał gości, zwrócił uwagę na fakt, iż właśnie w tej sali, zaledwie przed kilkoma godzinami zakończyły się obrady X Plenum KC PZPR stanowiące kolejny, ważny krok w przygotowaniach do IX Zjazdu Określiliśmy — powiedział I sekretarz KC — iego termin Odbędzie się on w dniach 14—18 lipca br Rozpoczynając ńejako dyskusję na spotkaniu i nawiązując do treści związanych ze świętem klasy robotniczej stwierdził, „To wielkie tradycyjne święto, dla nas — Polaków przypada w tym roku na czas zdecydowanego, konsekwentnego odrzucania wielu złych praktyk w życiu społecznym, politycznym, gospodarczym Jest to czas weryfikacji programu partii, przywracania leninowskich norm życia partyjnego, czas sprawdzianu postaw Klimat majowego święta skłania nas jednocześnie do głębszej refleksji nad tym, co należy pielęgnować z dziedzictwa przeszłości, kultywować i wzbogacać”. Następnie rozpoczęła sie szczera. prosta bezpośrednia, partyjna rozmowa. Treści zawarte w wystąpieniach weteranów, zasłużonych działaczy stały się cennym jak gdyby przedłużeniem dyskusii na X Plenum KC. można i należy ie potraktować jako szczególnie forme zainiciowania wartościowa nej, i ogólnonarodowej powszechdebaty nad założeniami proeramowvmi na IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR. nad najważniejszymi sprawami partii i całego kraiu. W spotkaniu uczestniczyli członkowie Biura Politycznego i Sekretariatu KC P7,pR: Kazimierz Barcikowski Henryk Jabłoński. Jagielski, Wojciech Mieczysław Jaruzelski, Stefan Olszowski. Zygmunt Wroński. Roman Ney, Jerzy Waszczuk, Zdzisław Kurowski, Stanisław Gabrielski. Obecni bvli kierownicy Wydziałów KC PZPR. (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) Jedną z największych w stolicy sal widowiskowych wypełnili w przeważającej części robotnicy z czołowych fabryk warszawskich, kultywujących najstarsze w , naszym kraju proletariackie tradycje pierwszomajowe, sięgające 1890 r. n!? widowni — pracownicy przedsiębiorstw przemysłowych i budowlanych, instytucji naukowych i kulturalnych; kombatanci II wojny światowej i młodzież. Organizatorzy akademii: Stołeczny Komitet Obchodów 1 Ma;a, zaprosili także ponad 100-osobową grupę weteranów walki rewolucyjnej z całego kraju. Są wśród nich m.in.; Felicja Fornalska i Roman Owczarek, Wśród zgromadzonych w Sali Kongresowej o godz. 17.00 zajęli miejsca: I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania, członkowie Biura Politycznego i Sekretariatu KC: przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński, premier Wojciech Jaruzelski, Kazimierz Barcikowski, Mieczysław Jagielski, Stefan Olszowski, Zygmunt Wroński, Roman Ney, Jerzy Waszczuk, Zdzisław Kurowski, Stanisław Gabrielski. Na uroczystość przybyli: prezes NK ZSL Stanisław Gucwa i przewodniczący CK SE Edward Kowalczyk. Obecni są szefowie i członkowie korpusu dyplomatycznego Nad sceną — oszczędną : symboliczna dekoracja: nap» „1 Maja” oraz wieniec upleciony z wielobarwnych kwś®. tów. Orkiestra gra hymn naród®W. Głos zabiera 1 sekretarz Komitetu Warszawskiego f ZPR Stanislaw Kociołek. Jutro 1 maja, dzień święta walki I pracy, a także nadziei, której nam wszystkim tak bardzo trzeba, nadziei, że będzie przybywać sil — powiedział na wstępie S. Kociołek. Zgodnie z ponad dziewięćdziesięcioletnią my się na tradycją — spotkapierwszomajowych manifestacjach. Jest to dzień międzynarodowego braterstwa ludzi pracy w walce o zwycięstwo ideałów sprawiedliwości, postępu, socjalizmu. Nasza polska historia i nasz własny obyczaj przydały majowym demonstracjom barw i treści narodowych. Takie też' były polskie maje — a z nimi i nasze warszawskie. To prawda, że w niedawnych latach straciły one niemało ze swego ciepła i człowieczeństwa. Byłoby jednak, zubożeniem na'szej własnej przeszłości, gdybyśmy nie dostrzegali, że te straty nie przekreślały tradycji, że jej przekreślić nie były zdolne. Złe narosła powinny dziś zniknąć. dobre tradycje trzeba troskliwie pielęgnować. Tegoroczne l-Majowe Święto — mówi) S. Kociołek — obchodzimy w klimacie szczególnym. Kraj przeżywa niełatwe chwile. Ciężkie jest brzemię świadomości wciąż jeszcze czekających nas kłopotów, ogromu problemów. które musimy rozwiązać. W atmosferze 1-niajowej tradycji — tej klasowej i tej narodowej — tym wyraźniej rysuje się nakaz zespolenia wszystkich sił i całej społecznej e~ nergii wokół naczelnego dziś zadania — wyprowadzenia kraju z kryzysu na prostsze, . czystsze drogi. Chciałoby się wierzyć i mięć podstawy do przekonania, ‘ że wokół spraw dla kraju najważniejszych, podstawowych, wokół socjalistycznej odnowy jego życia, skupimy się zjednoczeni wspólną pracą dia dobra społeczeństwa. Chciałoby się mieć pewność, że wszystkie patriotyczne siły rozsądku i obywatelskiej odpowiedzialności staną na wysokości zadania, wzniosą się ponaćj różnice, w godzinie najwyższej potrzeby rozwiążą spory metodą porozumienia. Ludziom, związanym z pierwszomajową tradycją, zawsze towarzyszyło przekonanie, że należą do tych, którzy rozwiązują najważniejsze kwestie dla narodu. (DOKOŃCZENIE NA STR. 2 ^ im ci; sa posiedzenie Sejmu Prezydium Sejmu postanowiło zwołać 12 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 6 maja 1981 r Posiedzenie rozpocznie się o godz. 11.00. Porządek dzienny posiedzenia przewiduje: • sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych: 1. O rządowym projekcie ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych, 2. O rządowym projekcie ustawy o rejestracji centralnego związku kółek i organizacji rolniczych. 3. O przedstawionym przez Radę Państwa projekcie ustawy w sprawie rejestracji organizacji międzyzwiązkowych; • sprawozdanie komisji: Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy prawo budowlane; 9 przedstawiony przez Komisję Pracy i Spraw Socjalo nych poselski projekt ustawy pracowniczych ogrodach działkowych; • interpelacje i zapytania poselskie. (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) Zebrania klubów poselskich Zebranie Klubu Poselskiego PZPR odbędzie się 6 maja 1981 r. (środa) o godzinie 9.00 w gmachu Sejmu, sala Kolumnowa. Również 6 maja zbierze się Klub Poselski ZSL — w gmachu Sejmu, sala 118, o godz. 9.00. Zebranie Klubu Poselskiego SD odbędzie się 5 maja (wtorek) o godz. 17.00. w gmachu Sejmu, sala 101. (PAP) Hołd bojownikom robotniczej sprawy 30 kwietnia w przeddzień święta -klasy robotniczej mieś*1 kańcy Warszawy złożyli hoiid bojownikom o wyzwolenie społeczne i narodowe, uczcilij pamięć wybitnych działaczy polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego, związanych z dziejami miasta. Warszawa -t- miasto tradycji wyzwoleńczych, wielkie skupisko'proletariatu fabrycznego, potwierdzało niejednokrotnie swą obecność w pierwszym szeregu walczących o wolność i niepodległość kraju. Cytadela Warszawska — miejsce kaźni wielu pokoleń rewolucjonistów i patrioiów, na jej stokach ginęli najlepsi synowie narodu. Na tablicy widnieje napis „Chwała pokoleniom bohaterskich bojowników o wyzwolenie narodowe i społeczne ludu polskiego’ Przy Bramie Straceń Cytadeli wartę honorową zaciągnęli żołnierze Wojska Polskiego, powiewają flagi czerwone i biało-czerwone. Kwiaty złożyły tu delegacje weteranów ruchu robotniczego przybyłych z całego kraju do stolicy na obchody pierwszomajowe, Komitetu Warszawskiego PZPR, warszawskich zakładów pracy Uroczystości złożenia kwiatów odbyły się także przed innymi stołecznymi pomnikami wzniesionymi ku czci bohaterów rewolucyjnego i wyzwoleńczego czynu. Ich imiona noszą wielkie zakłady pracy, ulice i place Warszawy. Załoga warszawskich Zakładów Maszyn Budowlanych złożyła kwiaty przed pomnikiem swego patrona Ludwika Waryńskiego, twórcy pierwszej polskiej partii robotniczej — Wielkiego Proletariatu. Przedstawiciele Zakładów Radiowych im. Kasprzaka przybyli z kwiatami przed pomnik Marcina Kasprzaka straconego na stokach Cytadeli Warszawskiej, współzałożyciela II Proletariatu, Delegacje robotniczych załóg uczciły pamięć wybitnych działaczy polskiego i międzynarodowego ruchu robotniczego Feliksa Dzierżyńskiego. Róży Luksemburg i Juliana Marchlewskiego składając kwiaty przed ich pomnikami. Uroczystości odbyły się również przed pomnikami współtwórcy Polskiej Partii Robotniczej Marcelego Nowotki oraz wybitnego bojownika O Wolność Waszą i naszą generała Karola Świerczewskiego. W czwartek w całym kraju odbyły się liczne uroczystości 1-majowe. Członkowie załóg zakładów przemysłowych, (DOKOŃCZENIE ZE STR. 2) W opinii wattig Zagrożenie planów nie maleje a wzrasta (Reporterska akcja „Trybuny Ludu”) W naszej akcji „W opinii załóg” reporterzy „TL” odwiedzili już kilkanaście zakładów. Z ich relacji wynika, że sytuacja w przemyśle nadal się pogarsza. Brak zaopatrzenia surowcowego i materiałowego, niedostatek energii elektrycznej, paliw — węgla czy gazu, sprawia, iż plany w wielu zakładach są zagrożone. Produkuje się często z dnia na dzień, to co można, ale czy zawsze to, co trzeba? Nasi reporterzy stwierdzili, iż załogi wielu zakładów podejmują doraźne decyzje, zmierzające do ograniczenia strat, do zapewnienia wszystkim zatrudnienia. Ale są to tylko tymczasowe środki zaradcze, które mogą osłabić zjawiska kryzysowe, nie są natomiast w stanie ich zlikwidować. Po przysłowiową uszczelkę Zakłady Naprawcze Mechanizacji Rolnictwa w Myśliborzu (woj. gorzowskie) miały u [swych klientów znakomitą ‘markę. Remontują one silniki do ciągników Ursus S-312-1: i S-312-ć dla -rolników z 18 województw, regenerują pompy wtryskowe i wiele innych części, wykonują usługi dla wszystkich sektorów rolnictwa. Jeszcze kilka miesięcy temu każdy, kto dostarczał do remontu silnik, odbiera! tego samego dnia inny, wyremontowany. Nie zdarzyło się, aby zaległość w wymianie silników dla baz z innych województw przekraczała 100 sztuk i aby na ich zwrot trzeba było czekać dłużej niż kilka dini. Teraz wszyscy są w zakładach podenerwowani. Zaległości w remontach sięgają już 500 sztuk. Podstawowa przyczyna to brak części zamiennych, głównie tych, produkowanych w zakładach Zrzeszenia Przemysłu Ciągnikowego ,,Ursus’’ (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) Francja przed II turą wyborów Gaulliści: ograniczone poparcie dla V. Giscarda d Estaing OD NASZEGO KORESPONDENTA W PARYŻU) W kampania poprzedzającej przewidzianą na 10 maja drugą turę wyborów prezydenckich we Francji ważnym wydarzeniem stało się określenie stanowiska przez gaullistowskie Zgromadzenie na rzecz Republiki Przywódca gaullistów, J. Chirac, wyeliminowany w turze pierwszej w dniu 26 kwietnia, zdobył jednak około 18 proc. głosów, uzyskując poparcie ponad 5 milionów wyborców. Jest oczywiste, że dotychczasowy szef państwa, V. Giscard d’Estaing, który zmierzy się w drugiej turze z kandydatem Partii Socjalistycznej, F. Mitterrandem, nie ma szans zwycięstwa bez maksymalnego poparcia ze strony elektoratu, gaullistowskiego Tymczasem Komitet Centralny Zgromadzenia na rzecz Republiki, w skład którego wchodzą deputowani gaullistowscy i sekretarze federacji partyjnych, nie zaangażował się ’ w kampanię przed 10 maja postanawiając pozostawić gaullistowskiemu elektoratowi swobodę wyboru. Większość znanych działaczy z J. Chirackiem włącznie stwierdziła wprawdzie, że w warunkach gdy wbrew ich oczekiwaniom i nadziejom do drugiej tury przeszli V. Giscard <j‘Estaing i F. Mitterrand udzielą poparcia pierwszemu z wymienionych kandydatów. Jednak deklaracje te traktowane są jako decyzje wyłącznie indywidualne, które nie zobowiązują całości ruchu. Jest rzeczą charakterystyczną, że niektórzy z deputowanych należących do bliskich współpracowników ,J. Chiraca podtrzymali krytyczną ocenę polityki V. Giscarda d’Estaing, a jeden z nich zapowiedział poparcie F. Mitterrańda. Manifestacyjna rezerwa gauiłistów wynika z oczekiwań, ie V. Giscard d’Estaing zmuszony będzie do uwzględnienia w swym programie , przynajmniej części postulatów, jakie w zakresie polityki ekonomiczno-socjalnej oraz zagranicznej przedstawił w swej kampanii J. Chirac. Jak stwierdzają gaulliści, pozyskanie ich elektoratu zależeć miałoby wyłącznie od stanowiska V. Giscarda dTCs-t-aing. Jeśli chodzi o lewicę, to po wezwaniu przez Francuskiej Partii kierownictwo Komunistycznej do głosowania »a F. Miiterranda, poparcia udzieliły kandydatowi socjalistycznemu dwie największe centrale związkowe —• Powszechna Konfederacja Pracy (CGT) i Francuska; Demokratyczna Konfederacja Pracy (CFDT) WŁODZIMIERZ ŹRAIFK Uwaga Czytelnicy! Następny numer „Trybuny Ludu" ukaże się w poniedziałek * n't k-