Trybuna Ludu, wrzesień 1983 (XXXVI/207-232)
1983-09-01 / nr. 207
Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! #Trybuna Łudu^"* ORGAN KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ Nr 207 (12140) ' Rok wyd. XXXVI Warszawa, czwartek 1 września 1983 r. Wydanie 3 Cena 5 zl II schyłku urlopowego lata Niezawodni górnicy Tłok na stoczniowych pochylniach „Fadroma nie zapomina o renomie „Ursus przekracza plany Reportersy „TX‘* relacjonują: Za nami dwie trzecie roku. Bilans jest pomyślny. Wyniki , zwłaszcza ostatnich miesięcy, świadczę, że pierwszy rok planu trzyletniego - chociaż nie bez trudności i kryzysowych uciążliwości - realizowany jest zgodnie i zamierzeniami. Są także uzasadnione prognozy dobrych wyników rolnictwa. Nasi korespondenci — tak jak każdego ostatniego dnia miesiąca odwiedzili wczoraj wiele zakładów pracy. Nie brakuje węgla dla kraju r na eksport W sierpniu, mimo te jest to jeszcze okres urlopowego szczytu górnicy wydobyli 16,7 milionów t węgla kamiennego, to jest o 350 tys. t więcej niż pierwotnie planowano i o 850 tys. t więcej niż w tym samym miesiącu roku poprzedniego. Od początku roku górnicy wydobyli już 127,2 min t węgla. Efekt ten w stosunku do planu ośmiu miesięcy br jest wyższy o 3,2 min, a w porównaniu do wydobycia w analogicznym okresie sprzed roku o 750 tys. t. Z przeznaczeniem na eksoort wywieziono iuż z .kopalń ponad 23 min t węgla — o 5 min t więcej niż w ciągu ośmiu miesięcy 1982 roku, — Wczorajszy ostatni dzień sierpnia minął pod znakiem wytężonej pracy. W kopalni ..Wieczorek" np.. jak poinformował naczelny dyrektor Eugeniusz Kurek — plan sierpnia przekroczono o 6 proc. wydobywając dodatkowo 20 tysięcy ton węgla Jest to efekt rosnąc^ wydajności, która na dniówkę pracownika wynosi 2,5 tony. „Fadroma” Wydajna praca (sez) Wydział Mechaniczny Fabryki Maszyn Budowlanych we Wrocławiu jest sercem fabryki. Tutaj powstają duże i wprost mikroskopijne detale, z których są montowane znane u nas i w wielu krajach świata ładowarki hydrauliczne. — Pracujemy, ile nam tylko sil starcza — mówi frezer Krzysztof Konerberger. Chcemy, aby ostatni dzień sierpnia był potwierdzeniem naszej dopracy, by zamknąć go znacznie większą niż planowano produkcja. Dzisiaj każdy tu pracuje z wytężoną energią. Na wydziale prototypown: rozmawiam z tokarzem Ryszardem Podporą. — Tempo pracy jak w każdy inny dzień. Tylkc chorzy ludzie mogli wymyślee jakieś tam żółwie tempo - mówi. Wiadomo przecież, że jak nie będziemy wydajnie pracować, to nie wyjdziemy z kryzysu, a bieda będzie się szerzyfoa Wydziale Montażu kończy się produkcję ostatnich w tynr miesiącu ładowarek i ciągników Wyprodukowano ich sierpniu 89 z czego 55 zostanie u sprzedanych do NRD. ?SRR Węgier i Jugosławii. Plan mie sięczny w „Fadromie” został wykonany w ponad 106 proc. (kub) Stocznia im. Warskiego: Na pochylniach iak w tropiku Dzień wczorajszy upłynął na wydziałach i pochylniach Stoczni Szczecińskiej im. A. Warskiego pod znakiem wytężonej pracy t... upałów. Skończył sic urlopowy szczyt — na wszyst(DOKONCZEN1E NA STR. 2) Mąciciele spokoju nie znaleźli posłuchu Na tle informacji, które w środę 31 sierpnia napłynęły z całego kraju o spokojne’ solidnej pracy, oburzeniem napawał muszą próby wzniecania niepokojów i napięcia, zakłócania porządku publicznego. Oto wei Hucie w godzinach popołudniowych. kiedy większość załogi udała się już do domów korzystając ze środków komunikacji miejskiej, kilkusetosobowa grupa zaczęła iść w kierunku Placu Centralnego. Agresywne zachowanie, rzucanie kamieniami, wyzwiska pod adresem milicjantów wzywających do zachowania porządkuf — oto po zaprezentowali uczestnicy tej [demonstracji”. Wobec aktów (wandalizmu i zwykłego chuligaństwa siły porządkowe wkroczyły do akcji zaprowadzając porządek i zabezpieczając kój mieszkańcom dzielnicy.spo—Z obojętnością i brakiem jakiegokolwiek poparcia ze strony innych przechodniów spotkały się grupy osob usiłujące siać niepokój na niektórych ulicach 'WiminiŁ. Charakterystyczne, The te same grupy przemieszczały się z miejsca na miejse'e głównie w rejonie Placu Konstytucji, części ulicy Marszałkowskiej i Domów Towarowych „Centrum". ■""Instrukcje Zachodu i apele podziemia zostały no prostu przez warszawiaków zignorowane. Coraz mniej jest naiwnych, a podziemny margines sam się izoluje. Podejmowane były również nieudane próby organizowania niepokojów ulicznych we Wrocławiu. Lubinie i Częstochowie co z reguły miało związek z odbywającymi się w tych miastach nabożeństwami. W miastach Wybrzeża panował spokój W Gdańsku usiłowania stworzenia atmosfery napięcia i niepokoju spaliły na panewce. (PAP) Nadal ciópło i słonecznie (Inf. wł.) Tegoroczne lato przejdzie óo historii jako jedno z najcieplejszych w tym stuleciu. Także w \ pierwszych dniach września będą jeszcze letnie upały. Synoptycy z IMiGW przewidują w okresie od 1 do 5 września: w pierwszej części okresu pogodnie i ciepło, a następnie ochłodzenie i miejscami opady. W dniach 1-3 września — spodziewane jest zęjhmurzenie małe lub umiarkowane, przeważnie bez opadów Temperatury maksymalne będą wahać się ,w granicach 24-2.9 stopni Celsjusza. a minimalne od 10 do 15 stopni, jedynie na początku mogą być lokalnie niższe. Wiatr slaby i umiarkowany z kierunków zmieniających się. W dniach 4-5 września — spodziewane jest zachmurzenie umiarkowane, a czasami duże z możliwością miejscami opadów. Temperatury maksymalne od 17 st. do 23 st. Tak więc-u wrzesień zapowiada się słonecznie i ciepło, (pas) Wspólne plenum KW PZPR i WK ZSL w Tarnobrzegu W Mokoszynie koło Sandomierza obradowało wspólne plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR i Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Tarnobrzegu, poświęcone zadaniom członków PZPR i ZSL w realizacji uchwał XI Plenum KC PZPR i NK ZSL. (Relacja — str. 2] Dziś w nu Rok temu zmarł Władysław Gomułka. Na str. 3 zamieszczamy artykuł poświęcony życiu i działalności tego żarliwego patrioty i komunisty. MIEJSCE W HISTORII Na tej samej stronie rozmowa ze Stanisławem Wyłupkiem - pełnomocnikiem Rządu ds. koordynacji stosunków gospodarczych z ZSRR, zastępcq przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów o stanie i perspektywach współpracy ze Związkiem Radzreckim. BILANS 1 PERSPEKTYWY WSPÓŁPRACY GŁOSY W DYSKUSJI NA SPOTKANIU ZWIĄZKOWCÓW W KATOWICACH itr. i Przyspieszony rolniczy kalendarz (INFORMACJA WŁASNA) Susza sprawiła, że wrzesień zaczął się dla rolników... w sierpniu. Od połowy sierpnia trwają siewy rzepaku, zbiera się też drugi pokos traw. Plony traw nie są zbyt wysokie, w dodatku z powodu suszy na części łąk, wobec niskich odrostów, wypasa się bydło. Tak jest w woj skierniewickim. gdzie drugi pokos zebrano z 10 tys. ha (59 proc areału łąk), a na 7 tys. hektarów z konieczności prowadzi się wypas bydła. Poplonami ścierniskowymi obsiano już 20,5 tys. ha — 68 proc. powierzchni. Podorywkj wykonano na obszarze 75,1 tys. ha (62 proc.). Słabo postępuje w tym województwie siew rzepaku. Zasiano go dotychczas i na obszarze ok 450 ha — tj. na 10 proc. planowanei powierzchni. Na polach woj. bydgoskiego, rolnikom prowadzącym prace połowę towarzyszy... kurz. Mimo trudności, w całym rejonie prace jesienne postępują do przodu. Są jedynie kłopoty (sprawiają to warunki atmosferyczne) z poplonami ścierniskowymi. Zasiano je dotychczas na obszarze ok. 11 tys. ha, a planowano ok. 30 tys. ha. Rzepakiem obsiano areał 14 tys. ha z planowanych 22 tys.. podorywki — wykonano na 70 proc. nrpnłll Rozpoczęto wykopki ziemniaków. Z planowanych 57 tys. ha — wykapano je już z 9 tys. ha. Susza sprawiła, że liczy się na dobre zbiory. Dobrze ocenia się gotowość sprzętu do prac wykopkowych Nie ma sygnałów o drastycznym braku części zamiennych potrzebnych do napraw i remontów. (HB) Polska - Węgry Współpraca gospodarcza i, naukowo-techniczna Zakończenie sesji w Warszawie 31 sierpnia zakończyła si< w Warszawie Sesja Polsko- Węgierskiej Komisji Współpracy Gospodarczej i Naukowo-Technicznej. Obradom przewodniczył ze strony PRL wiceprezes Rady Ministrów, Zbigniew Madej, a ze strony WRL — zastępca przewodniczącego Pady Ministrów. Jozsef Marjai. W toku sesji oceniono stan polsko-węgierskiej Współpracy gospodarczej oraz ustalono nowe zadania współpracy w ważniejszych gałęziach przemysłu, w budownictwie oraz w usługach budowlano-montażowych, rolnictwie i w transporcie. Omówiono problemy związane z wymiana handlową i koordyriacją planów gospodarczych, jak również 2 wyrazem dobrze rozwijającej się współpracy jest stale zwiększająca się wymiana towarowa, która wzrośnie w latach 1982- 1983 o ok. 1/3. W zakresie współpracy przemysłowej na szczególną uwagę zasługuje zawarcie wieloletniego Dorozumienia . o produkcji nowych kineskopów do telewizorów kolorowych oraz (DOKOŃCZENIE NA STR, f) DZIŚ POCZĄTEK ROKU SZKOLNEGO Fot. P. DZIĘĆIOŁOWSK1 Rozpoczyna łię kolejny nowy rok szkolny. Po dwumiesięcznej wakacyjnej przerwie, 1 września, naukę rozpocznie ponad 6 min dzieci i młodzieży. (O sprawach oświaty i wychowania piszemy na str. 2] Przewodniczący Światowej Rady Pokoju z wizytą w Polsce Na zaproszenie Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju Oraz Rady Warszawskiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego -31 sierpnia przybył z wizytą do Polski "prztewodniczący Światowej Rady Pokoju Romesh Chandra. ~ JNa 'warszawskim lotnisku Okęcie gościa powitali przedstawiciele OKP. O celach swej wizyty Polsce Romesh Chandra poinw formował w wypowiedzi udzielonej dziennikarzowi PAP: Światowa Rada Pokoju jednoczy wszystkich, którym bliska jest walka o zażegnanie groźby wojny atomowej i robimy wszystko, aby uchronić od niej ludzkość. Gdziekolwiek. jestem mówię o tym samym — o groźbie wojny i możliwościach jej zapobieżenia(DOKONCZEN1F. NA STR. Hołd pomięci poległych 44 rocznica II wojny światowej Uroczyste obchody w całym kraju 31 sierpnia br., w przededniu 44 rocznicy napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę i wybuchu II wojny światowej w całym kraju odbyty się uroczystości. Społeczeństwo oddało hołd pamięci poległych w walkach o wolność i niepodległość Ojczyzny. (O obchodach . piszemy na str. 2). Przestrogi Wrześni? P RZED 44 laty, o świcie, na Polskę spadły pierwsze niemieckie bomby, pierwsze czołgi z czarnymi krzyżami przerwały nasze granicę. Tego samego dnia, oddziały Wehrmachtu dokonały pierwszych egzekucji na mieszkańcach zdobywanych miast i wsi. Rozpoczęła się wojna obronna Polski. Przez 36 dm nasz żołnierz, wspierany przez ludność cywilną, bataliony robotnice, harcerzy stawiał czoła najeźdźcom. Bił się na Śląsku i Westerplatte w Borach Tucholskich i pod Mławą. Mokrą, Wizną, nad Bzurą, ood Łowiczem, Kutnem, Modlinem, Tomaszowem Lubelskim, Warszawą, na Helu i pod Kockiem oraz w setkach innych miejsc. Ten dramatyczny opór zakończył się klęską. Nie mieliśmy jako naród dostatecznej sity. aby przeciwstawić się najeźdźcy. Byliśmy za słabi. Przede wszystkim militarnie. Wróg miat kolosalną przewagę w broniach technicznych: lotnictwie, wojskach pancernych, artylerii. Nasze wojsko składało się głównie ze słabo uzbrojonej piechoty i kawalerii. Byliśmy ponadto z tą swoją słabóścią osamotnieni. Łączyły nas co prawdo układy z Francją i Anglią, ale państwa tc były po pierwsze daleko, a po drugie nie spieszyły się z pomocą. Przecież mimo' to. nasza wówczas nie najmocniejsza armia. walcząca w imię słusznej sprawy potrafiło zadać Niemcom dotkliwe ciosy Szacuje się, że we wrześniu 1939 r. na terenie Polski poległo i zostało rannych 40—50 tys. żołnierzy Wehrmachtu Bardziej liczące straty poniosła armia niemiecko w sprzęcie bojowym. Został zniszczony lub uszkodzony co trzeci czołg, działo pancerne oraz samolot wroga. K LĘSKA w wojnie obronnej 1939 roku kosztowała nas ponad 6 min istnień ludzkich, ruinę gospodarki oraz nieodwracalne straty w zabytkach kultury narodowej. Przypomnijmy, że wkrótce po upadku'Polski zaczęła pły nqć krew norweska, francuska brytyjska, belgijska, holender ska, jugosłowiańska itc Wszystkió tamte narody ko lejno stawały się ofiarami agresji niemieckiej. Ogromne ofiary — ponad 20 milionów ludzi — poniósł w toku II wojny światowej Związek Radziecki. Napaść Niemiec hitlerowskich na Polskę rozpoczęła najstraszniejszą i najkrwawszą z wojen w .dotyęłiczasowej tjisfori' świata. Straciło wniej życie ponad 50 min ludzi. (DOKONCZENIE NA STR. 3) Wrześniowe refleksje Jest ich tak wiele. Inne mają odczucia ci, którzy przeżyli grozę wojny i okupacji. Inne budzi młodych. Zgodne jest nau tomiast wołanie o pokój i bezpieczeństwo, o życie bez strachu i lęku, powstrzymanie wielkich programów zbrojeniowych państw NATO. W rocznicę Września na ten temat Powiedzieli „Trybunie": ZYGMUNT GRAM pracownik WZSP „SCh” w Pile, Zakład Gospodarczy w Złotowie: — tV sierpniu 1939 roku byłem na obozie skim w Lidzbarku harcerWarmińskim. niedaleko granicy z * Rzeszą niemiecką. Obóz przerwano, musieliśmy wracać do domów. Dobrze pamiętam klęskę wrześniową. Byliśmy osamotnieni w obliczu potężnego i bez. względnego wroga, mimo Że z Zachodu Stale obiecywano pomoc. Dopiero 2 inicjatywy komunistów i lewicy polskiej zmieniliśmy sojuszników. Powróciły do Macierzy ziemie piastowskie i do nich należy Złotów. Żyją tu ludzie, którzy nigdy nie dali się zgermanizować. Dają żywe świadęctwo polskości tej ziemi. FRANCISZEK PRENDKIEWICZ emerytowany robotnik z Rejonu Dróg Publicznych w Legnicy: — Gdy słyszę wypowiedzi polityków zachodnich, a szczególnie z RFN, nawołujących do nowych zbrojeń, to chciałbym krzyczeć: ludzie, czy niczego nie nauczyła wds historia? Przecież rozpętanie nowej wojny, przy obecnej technice, to zagłada całej ludzkości, to zniszczenie wszystkiego, co zostało opłacone najwyższą ceną, krwią milionów ludzi, którzy zginęli w ostatniej wojnie. Trzeba to uświadomić awanturnikom nawołującym do nowych zbrojeń. W rocznicę naszego Września zapytaj my: dlaczego tak zależy im na tym, aby zmierzać do wyniszczenia ludzkości DOKOŃCZENIE NA STR. 2 W Klubie MPiK przy ul. Nowy Świat w Warszawie otwarto w środę wystawę „Warszawa oskarża, przypomina, ostrzega”. Na zdjęciu: reprodukcja jednego z fotogramów Fot. JAROSŁAW GORCZYŃSKI W kalendarzu pojawiła się pierwsza _ kartka nowego miesiąca — "1 września. To jeszcze nie poczqtek jesieni, zresztą pogoda takie nie ma nic z jesiennej aury. Ale przecież tradycyjnie już ten właśnie miesiąc otwiera nowy sezon roku. Miliony młodych i najfnlodszych zasiadło w szkolnych ławkach. Po wakacyjnej przerwie startują z nowymi premierami teatry. Minął szczyt urlopowego wypoczynku. Nawiasem mówiąc, dawno już słoneczna, upalna pogoda nie sprzyjała tak, jak tym razem, regeneracji sił na plażach, jeziorach, w górach. Tegoroczna aura nie zawiodła rolników,. którzy sprzątnęli już z pól dorodne zboża. Dzielą się swoją pracą z krajem, świętują dożynki, choć przecież to świętowanie jest tylko symbolicznym przerywnikiem przed kampanią zbiorów ziemniaków i buraków cukrowycli. W równie mozolnym trudzie wieś przygotowuje ziemię pod nowe, przyszłoroczne plony. Dwa urlopowe miesiące, które są zawsze trudną próbą dla rytmiki produkcji, nie odbiły się 'tym razem „siodłem” relatywnie większym »iż w poprzednich latach. Ale, rzecz prosta,-nie może to zadowalać. Słowem — wypoczęci wkraczamy w końcowe miesiące roku, które są równie ważne w życiu każdej rodziny (trzeba przecież zadbać o zimowe zapasy!), jak też w życiu całego kraju. Co rysuje się w tym okresie jako najważniejsze? Bez Wątpienia umacmanie wszystkich tych pozytywnych tendencji, jakie stały się rezultatem poprzednich miesięcy. Przede wszystkim w produkcji, w pracy, dla której i reforma gospodarcza, i cały szereg innych decyzji tworzą corat lepsze warunki, by pomnażać i poprawiać jej efekty. By rezultaty w coraz większym stopniu zaspokajały społeczne potrzeby, by przynosiły satysfakcję materialną i moralną. To praiwda, że nie przychodzi , to łatwo. Kraj boryka się ciągle z przełamywaniem różnorakich trudności. Każdy krok naprzód wymaga pokonywania splotu wielu niekiedy uwarunkowań. Tak obiektywnych, jak subiektywnych. Jesteśmy na początku drogi i co do tego nikt nikomu nie stwarza iluzji. Ale przecież na każdym niemal kroku widać pierwsze skutki tego wspólnego wysiłku. N adzieja wracająca do Polski, ó której mówił w Sejmie premier, gen. armii Wojciech Jaruzelski, ma już dzisiaj sWoje uzasadnienie także w zmianach treści i metod sprawowania władzy, w praktyce wcielania w życie ^ .kierowniczej roli partii, w'jej- partnerstwie z sojuszniczymi stronnictwami politycznymi, w utworzeniu Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, działaniu nowych związków zawodowych. I można te procesy, które określić krótko jako socjalistyczne odrodzenie życia w kraju, a które ią w Odczuciu zdecydowanej większości społeczeństwa oczekiwanym wspólnym dorobkiem, wymai gają utrwalenia i przyśpieszenia. Wielką w tym rolę mają do odegrania — jak to potwierdziła narada w hucie „Baildon” — związki zawodowe i samorządy pracownicze Jedne i drugie czeka w nadchodzących miesiącach wiele pracy. Będziemy przecież doskonalić mechanizmy reformy w której wzmocnić trzeba będzie — po dyskusjach — system płac premiujący robotę rzeczywiście efektywną Umacniać wśród załóg poczucie .współgospodarza1, wreszcie tworzyć warunki sprawiedliwego podziału tego wszystkiego, co zostało wypracowane. Słowem — pole dla inicjatyw, dla działań pilnych, skutecznych, przemyślanych — jest ogromne. I bez trudu znajdą w nim swoje miejsce wszyscy, którym leży na1 sercu pomyślność kraju, budowanie Polski socjalistycznej, a więc rządnej, silnej i sprawiedliwej. Jest przecież prawdą dowiedzioną, że tempo, w jakim pokonywać będziemy trudności i iść naprzód zależy od nas wszystkich. A ostatnie miesiące roku mieć będą w całorocznym bilansie istotny udział. Taką właśnie dojrzałą, obywatelską postawę przejawia na co dzień zdecydowana większość ludzi pracy. K ontrastuje z tym, choć jest to kontrast z każdym miesiącem coraz bardziej marginesowy, postawa zajmowana pęzez resztki opozycyjnego, antysocjalistycznego podziemia. Próbowało oho wykorzystać rocznicę podpisania przed trzema laty porozumień społecznych do posiania niepokoju. Raz jeszcze znalazło się w izolacji. Nie ono już nadaje tom życiu w kraju. Kurczy się baza tych, którży dla własnych interesów, nie mających nic wspólnego z rzeczywistymi interesami klasy robotniczej, inspirowani phzez ośrodki antykomunistyczne na Zachodzie — przywiedli kraj pod koniec 1981 na krawędź przepaści. Potwierdził to również wczorajszy dzień. Podburzających wezwań posłuchali tylko nieliczni. • . Polska nie zejdzie z obranej drogi socjalistycznego odrodzenia Bo choć czeka nas jeszcze na tej drodze niemało kłopotów i problemów do rozwiązania, to przecież szlak, którym idziemy, jest najkrótszy i najprostszy. BOGDAN MIKOŁAJCZYK Prosta i najkrótsza U ŚWIATA POZYTYWNY KROK Przewodniczący frakcji SPD w Bundestagu, Hans Jochen Voggi powitał z zadowoleniem ostatnią propozycję rozbrojeniową Jurija Ändropowa określając ją jako „ważńy krok wc właściwym v kierunku”. Jednocześnie stwierdził, że rząd federalny powinien nalegać na USA, by w genewskich rokowaniach rozbrojeniowych wykazały znacznie większą elastyczność. ANTYPOLSKIE OŚWIADCZENIE PREZYDENTA USA Prezydent USA ponownie dał dowód, że nie ma zamiaru rezygnować z ingerencji w wewnętrzne sprawy Polski. Ronald Reagan, chociaż przebywa urlopie' w Kalifornii, wydał w Santa Barbara oświadczenie w związku z trzecią rocznicą podpisania porozumień gdańskich. BEJRUT ZMIENIŁ SIĘ W POLE WALKI Korespondent Reutera stwierdza, że cały Bejrut zamienił się w jedno wielkie pole walki. Cała niemalże ludność miasta schroniła się w domach i piwnicach: (Wiadomości zagraniczne także na str. 7)