Trybuna Ludu, wrzesień 1988 (XL/203-228)
1988-09-01 / nr. 203
CZWARTEK Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się! #Trybuna Łudu^"* ORGAN KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ tną—^^aaa^Miiili i ■.iii—nm.'i u m ....................................................................................................................... Ocena sytuacji społeczno-politycznej i gospodarczej oraz aktualne zadania ZSL ® Referat Romana Malinowskiego • Uchwała III Plenum NK ZSL — str. 5. 6 Trwa nielegalny strajk w kopalni „Manifest Lip cowy” w Jastrzębiu-Zdroju. Z każdą dobą postoju straty powiększają się o ponad 12 200 t węgla. VV Hucie „Stalowa Wola” w środę z 12 tys. pracowników przybyłych do pracy na pierwszej zmianie na skutek agresywnych postaw strajkujących, blisko 4 tys. nie mogło podjąć pracy. 31 sierpnia w szczecińskim porcie stało — oczekując na rozładunek — 13 jednostek. Dwa tygodnie bezczynności portu przyniosło ponad półtora miliarda zl strat. W porcie gdańskim i stoczniach sytuacja bez zmian. W KWK „Manifest Lipcowy" List do rzecznika praw obywatelskich — str. 1 Wojciech Jaruzelski w rozmowie z pracownicą FSO Wacluwq Kozioł. Relacja ze spotkania — poniżej. 7 milionów uczniów rozpoczyna rok szkolny. „Mieć szkoh uporządkowaną”. — Str. 2 Chcę od ludzi pracy usłyszeć jak przyjęli decyzje VIII Plenum, dowiedzieć się co przeszkadza, utrudnia pracę i życie \kt • • i i ii* ''i i ■ ren Wojciech Jaruzelski wsrod załogi FSO Chciałem mieć bezpośredni kontakt z Wami, aby tuż po VIII Plenum KC PZPR — tak przecież ważnym dla kraju, dla partii - usłyszeć od ludzi pracy, jak przyjęli decyzje plenum, a przede wszystkim dowiedzieć się co przeszkadza, utrudnia pracę i życie. Słowa te wypowiedział Wojciech Jaiulelski w środę 31 sierpnia — podczas spotkania z przedstawicielami załogi warszawskiej FSO. Obecnie fabryka stoi w przededniu decyzji, które wprowadzą ją — dzięki podjęciu produkcji zupełnie nowego pojazdu — w fazę szybkiego rozwoju i unowocześnienia. Tuż po godzinie 9.00 Wojciecha Jaruzelskiego powitał dvrekfo;- naczelny Ed- JsardPIetrzak wraz z. przedstawicielami " kierownictwa Komitetu Fabrycznego PZPR, Rady Pracowniczej, związków zawodowych, ZSMP oraz innych organizacji. Przy stanowiskach pracy o sprawach zakładu i warunkach życia Najpierw Wojciech Jaruzelski zaproszony zostaje planszy przedstawiającej da miniaturze całą FSO. Budynw ki, hale, rampy towarowe, magazyny, w tym Men. który nie tak dawno spłonął. Niebawem wszyscy mogliśmy się przekonać, że jest nie tylko odbudowany, ale i- rozbudowany, a ponadto wyposażony w urządzenia nadające temu obiektowi europejski charakter. Czy to. co widać na planszy, obecny stan zakładu pozwoli podjąć produkcję nowego samochodu licencyjnego — interesuje się W Jaruzelski. Z odpowiedzi dyrektora wynika, że jest to klasyczna inwestycja modernizacyjna: w stare mury nowe maszyny. Tak rozpoczęła się 31 sierpnia wizyta I sekretarza KC w warszawskiej FSO. O spoto kaniach kierownictwa partii, potrzebie zasięgnięcia opinii „u źródła” mówiono na VIII Plenum, a chodziło właśnie o bezpośrednie rozmowy z robotnikami jak najszybciej po tej tak ważne, partyjnej dyskusji. W malej stołówce przy Zakładzie Montażu FSO-150C pracownicy tego wydziału kończą śniadanie W. Jaruzelski dosiada się do stolików, w tym do trójki młodych ludzi. Są zaskoczeni. Dopierc gdy gość pożegnał się, mówią do dziennikarza: „Gdybyśmy mogli przypuszczać, że będziemy rozmawiać z generałem, przygotowalibyśmy się do rozmowy, a mamy przecież sporo pytań”. Jeśli chodzi o pytania — nadrobili to, można powiedzieć z nawiązką, ich starsi koledzy, znacznie śmielsi, pewniejsi siebie, swej pozycji w fabryce. Pojawienie się tow. Jaruzelskiego w tej hal: jak i w następnych, wywołuje te same. dobrze znane z wielu poprzednich wizyl reakcje pracowników: na pierwsze pytania odpowiadają najpierw ci — jak mówią o nich koledzy — najodważniejsi. Szybki kontakt osobisty nawiązany z pierwszymi zachęca następnych Potem, po kilku godzinach rozmów w różnych wydziałach produkcyjnych, na spotkaniu z przedstawicielami całej załogi FSO W. Jaruzelski powie, że chciał się spotkać z nimi po tym tak ważnym VIII Plenum, aby usłyszeć co sądzą, jak oceniają przyjęty przez plenum kierunek, co im, ich przedsiębiorstwu przeszkadza. co hamuje reformy, ale i po to, aby poznać ich kłopoty i te w pracy, i osobiste. Ale kłopoty — powiedział — są podobne jak w całym kraju. We wszystkich rozmowach dominowały trzy sprawy: mieszkania, zaopatrzenie rynku I place. W odpowiedziach na pytania o mieszkania wyręcza W Jaruzelskiego, gdzie może i gdzie zdąży, dyr. FSO Edward Pietrzak. Mówi, że iabryka kupiła poważny udział w przedsiębiorstwie budowlanym, ale okazało się, że nie rozwiązuje to problemu, ponieważ od trzech lat nie mogą uzyskać terenów pod budowę. Buduje jednak domki zakładowa spółdzielnia, ale jak nadążyć za wzrastającymi kosztami? O to pyta Bogusław Hulak. Coraz większy ma być udział własny Domki „me Urządzają" jednak Jadwigi Wierzbowskiej, operatorki pras, ponieważ jej nie stać, nie może nawet marzyć, o wpłaceniu z własnej kieszeni kilku milionów złotych. Ktoś objaśnia mnie, że na te domki stać tych, którzy mogą liczyć na wsparcie rodziny. A jeśli już mowa o rynku, to tokarz, Stanisław YYągrocki, podnosi sprawę inflacji: dlaczego więc musztarda kosztuje dziś 60 zł, a za trzy dni 80 zł, ale także dla kogo jest ta benzyna po 300 zł, bo robotników, takich jak on na to nie stać. Ta kwestia, niby szczegółowa i na pewno nie najważniejsza w tych dniach powtórzyła się kilka razy. Wszyscy pytający otrzymują odpowiedzi, często szczegółowe, a jednocześnie proste, zrozumiale dla wszystkich. Generał przypomina więc, co znaczy odejście od centralnego zarządzania, od metody nakazowej i przypomina jednocześnie, że przyczyna wielu trudności leży w tym, że od starych form odchodzimy, a nowe mechanizmy dopiero zaczynają wchodzić w życie. I trzecia sprawa — płace. Przyznają, że wzrosły, ale znaczna inflacja ma jednak wpływ demoralizujący, a przede wszystkim demobilizujący. Można by ten nurt pytań, uwag i pretensji pod(DOKOŃCZENIE NA STR. 2, CZAS NA KONKRETY Najpierw pytanie o chleb Załatwiać sprawy konkretne, eliminować bolączki życia codziennego, może te właśnie w pierwszej kolejności, bo to często kwestia przełamania bariery inercji i złych przyzwyczajeń.. W nawiązaniu do obrad plenum KW PZPR w Podlaskiej (30 sierpnia Biaiej br.) pytamy JÓZEFA OLEKSEGO, I sekretarza KW o konkretne przedsięwzięcia, które ułatwić ludziom życie. mogą Najpierw pytanie o chleb: — Podjęliśmy decyzję — odpowiada Józef Oleksy — c znacznym przyspieszeniu budowy nowych piekarni w Radzyniu Pódl. i Piszczacu oraz modernizacji starej piekarni w Białej Podlaskiej. Dlaczego nie robiono tego wcześniej? — Robiono. Chodzi teraz o przyspieszenie. Dodatkowo piekarnie zostały zobowiązane do natychmiastowego podjęcia pracy także w soboty, a WSS „Społem” do pozytywnego załatwienia sprawy uruchomienia kilku prywatnych piekarń. Chętni zgłosili się już wcześniej. • Obiecujecie - tak wynika ze sprawozdania z plenum - wprowadzenie wolnorynkowej sprzedaży wędlin. Czy aby nie jest to deklaracja bez pokrycia? Np. skąd weźmiecie więcej surowca? — Mamy w województwie 11 tys. gospodarstw rolnych, które nie prowadzą tuczu trzody chlewnej. Wykonując zobowiązania wynikające z rozdzielnika centralnego, chcemy dodatkowo wprowadzić kontraktację cenach umownych, mięsa po właśnie m. in. z tymi, którzy dotychczas nie hodują trzody. Informujemy o tym zainteresowanych, zachęcamy Jest aprobata i ze strony rolników i — wstępnie — ministerstwa rolnictwa. Oby nam tylko nie przeszkodzono w tym działaniu. A co z przetwórstwem i — Po pierwsze, podjęliśmy decyzję o przekazaniu dwóch masarni GS, które sobie nie radzą, w dzierżawę sprawdzonej już na naszym terenie firmy zagranicznej. Po drugie, uruchomiliśmy możliwe środki żeby przyspieszyć o 1 miesiąc uruchomienie prywatnej masarni, która produkować będzie (3 tony wędlin na dobę) w oparciu o własny tucz. • Jak nam wiadomo, w przygranicznym Terespolu ciągle występuje problem wody... — No właśnie, to kolejna bardzo konkretna sprawa. Korzystamy tu z pomocy towarzyszy radzieckich, którzy udostępniają nam dokumentację własnych odwiertów znakomitej wody z głębokości 350 m. Na dniach ruszamy z robotą, a za 2—3 miesiące problem wody dla Terespola przestanie istnieć. Podobnie problem gazu: przeprowadzimy 6-kilometrowy odcinek gazociągu nie z odległej o 40 km Białej Podlaskiej, lecz z Brześcia. To będzie bardzo wymierny efekt naszej przygranicznej współpracy. • Życzymy, żeby terminy zostały dotrzymane I Inaczej być nie może! Rozmawiał WŁADYSŁAW BIELSKI Spotkanie genjkdawaj§zcz|a zlecfiem Walesa 31 sierpnia w Warszawie odbyło się spotkanie gen. broni Czesława Kiszczaka z Lechem Wałęsą. W rozmowach wzięli udział: ks. biskup Jerzy Dąbrowski Stanislaw Ciosek. Omawiano przesłanki zorganizowania spotkania „okrągłegc stołu” i tryb jego odbycia. Spotkanie gen. Czesława Kiszczaka z tanem Dobraczyńskim 31 sierpnia w Warszawie gen. broni Czesław Kiszćiak spotkał się z przewodniczącym Rady Krajowej PRON — Janem Dobraczyńskim. Spotkania i rozmowy pen. Czesława Kiszczaka 31 sierpnia w Warszawie gen. broni Czesław Kiszczak odbył spotkania i rozmowy z członkiem Rady Konsultacyjnej przy przewodniczącym Rady Państwa, prof. Aleksandrem Gieysztorem, redaktorem naczelnym miesięcznika „Res Publica” Marcinem Królem, członkiem Prezydium NK ZSL, posłem na Sejm prof. Mikołajem Kozakiewiczem, członkiem Prezydium CK SD. przewodniczącym Krakowskiego Komitetu SD, posłem na Sejm, rektorem AGH w Krakowie, prof. Janem Janowskim. Przeprowadził też rozmowę z dr. inż. Henrykiem Sienkiewiczem. (PAP) 1 49 rocznica wybuchu II wojny światowej .Czarne krzyże" nad Warszawą. O rocznicy Wrześnie str. 3 Obrady Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej Co dalej z reformą? Krótko przed godz. 11 obszerną salę tzw. Dolnej Palarni (część sejmowych pomieszczeń jest w trakcie remontu) wypełnili posłowie-cztonkowic Spimnwoi Knmi. Sji Nadzwyczajnej rln Kontroli \Vdf3żpęin ■UtdJżrm^Gosnndj^pzpi pod przewodnictwem pos. Krystyny Jandy-Jędrośki, wicemarszałkowie Sejmu Elżbieta Gacek. Tadeusz Porębski i Marek Wiez czorek, przedstawiciele rządu premierem Zbigniewem Messnerem i wicepremierem Zdzisławem Sadowskim, przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego. Najwyższej Izby Kontroli i reprezentacja OPZZ z wiceprzewodniczącym Wacławem Martyniukiem oraz eksperci. Komisja Nadzwyczajna Sejmu powołana została w początkach br. z intencją kontroli i nadzoru nad realizacją reformy gospodarczej Życie jednak pokazało iż trzeba było poszerzyć zakres zainteresowań komisji. Przedmiotem analizy są przedstawione Sejmowi dokumenty na temat: 9 oceny realizacji zadań II etapu reformy gospodarczej październik 1987 — czerwiec 1988 r.; • oceny realizacji nadzwyczajnych uprawnień dla rządu w pierwszych trzech miesiącach ich działania. Po wstępnych preliminariach, przewodnicząca komisji poprosiła o zabranie głosu premiera Zbigniewa Messnera. Przywiązujemy dużą wagę do dzisiejszych obrad — powiedział Zbigniew Messner Dlatego postanowiliśmy, aby brali w nich udział przedstawiciele rządu z pełnym, pierwszym garniturem. Są obecni wszyscy ministrowie, ich zastępcy i eksperci. Fala niepokojów, jaką przeżywamy w kraju — stwierdzi! (DOKOŃCZENIE NA STR. 4) Nadchodzący rok 1989 powinniśmy uznać za „Rok Polaków Apel przewodniczącego Rady Kraiowej PRON Z okazji rocznicy wybuchu II wojny światowej przewodniczący komitetu organizacyjnego obchodów 50 rocznicy wybuchu II wojny światowej, przewodniczący RK PRON Jan Dobraczyński wystosował apel, w którym czytamy: RODACY I Z BLIŻA się rok 1989 — rok 50-lecia wybuchu II wojny światowej, 45-tecio Powstania Warszawskiego, 45- lecia bitwy pod Monte Cassino i wielkich bitew partyzanckich. Nadchodzący rok 1989 powinniśmy uznać za „Rok Polaków'' — tyle zbiera się w nim naszych wspomnień i pamiątek, bolesnych i wspaniałych, tyle wiąże się z tą datą wielkich nadziei i równie wielkich zrywów. Polska odrodzona po ponad stuletniej niewoli, pierwsza stanęła do walki z napaścią hitlerowskich Niem'ec, choć osłabiona również na wschodnich rubieżach. Wojna obronna 1939 roku, waleczny Polski Wrzesień, w wielkiej mierze osłabiła impet uderzenia na Europę. Polska była krajem,' który doznał bezmiaru cierpień, ale nigdy nie stracił honoru - ani politycznie, ani militarnie nie podjęła współpracy z okupantem. Naród polski w walce o zachowanie odzyskanej 20 lal wcześniej niepodległości, zjednoczył się jak nigdy. Żołnierz polski - i ten w mundurze, ten w ubraniu cywilnym — wali czy! na wszystkich frontach, a przec'ei zawsze o to samo, wojna stała się dla całego, narodu wielką próbą dojrzałości politycznej, hartu i męstwa Jakże często podzieleni, obliczu śmiertelnego zagrożenie w tworzyliśmy jedność. Takiej jedności jak w 1939 r. potrzebujemy i dzisiaj w obliczu trudności, które stanęły na drodze naszego rozwoju. Doświadczeni września 39 roku powinny być dla nas żywą nauką, ważnym impulsem do refleksji nad przyszłymi losami naszego narodu. Jedność wymaga uczuć pozytywnych. Prawdziwe zjednoczenie narodu żąda wzajemnego zrozumienia się ludzi, poznania odmienności dróg przy jedności celów, braterstwa i miłość'. Prawdziwa miłość cechuje ustępstwo wobec istoty kochanej i (DOKOŃCZENIE NA STR. 3) Syreny w rocznicę Września 1 września przypada 49 rocznica napaści Niemiec na Polskę, która zapocząt. kowala II wojnę światową. Dla upamiętnienia tej daty na obszarze całego kraju 1 września o godz. 12.00 na 30 sekund włączone zostaną syreny. (PAP) Po posiedzeniu Biura Politycznego KC W centrum robotniczych trosk i niepokojów Obradujące we wtorek, 30 sierpnia, Biuro Polityczne odebrałem jako dalszy ciąg obrad VIII Plenum Komitetu Centralnego. To skojarzenie nasuwało się zarówno w związku z tematyką obrad — ocena aktualnej sytuacji społeczno-politycznej w kraju i wynikające z niej zadania - jak i z ich atmosferą, nacechowaną ostrością spojrzeń i samokrytycyzmem, konkretnością, poczuciem odpowiedzialności i realizmem w poszukiwaniu najwłaściwszych rozwiązań. Obrady mają to do siebie, że się mówi. Konkluzje dotyczyły jednak działań. Z AWĘZIŁO się pole strajkowych konfliktów. W kilku przedsiębiorstwach strajki się jednak przeciągają. Przysparzają wymiernych strat materialnych swynr przedsiębiorstwom i całej gospodarce. Komplikują życie wielu pracującym załogom uszczuplają ich wyniki ekonomiczne i zarobki. Podtrzymują nastroje niepokoju, podważają zaufanie kontrahentów zagranicznych osłabiają prestiż Polski. Jeśli ktoś powie, ż« niedomogi w funkcjonowaniu naszej gospodarki przynoszą większe straty niż zatrzymanie ruchu w tych kilku przedsiębiorstwach, będzie to zapewne prawda. Ale ni« pocieszenie. Straty dodane do strat nie wzbogacają, lecz zubożają. A jak wskazuje doświadczenie — do odrobienia są trudne, często niemożliwe. Smutną refleksję wywoływać więc muszu wypowiedzi co poniektórych ich organizatorów, że dla nich są to sprawy bez znaczenia. Zapiekłość jest złym doradcą. Przypomina c tym parafraza ich strajkowego hasła użyta w końcowym przemówieniu tow. Wojciecha Jaruzelskiego na VIII Plenum KC: „nie ma wolności bez poczucia odpowiedzialności”. Nie sprzyja ta sytuacja dialogowi w imię porozumienia narodowego. Podważa to, co powinno stanowić fundament koalicji reformatorskich sił. Gospodarka nie może być szrankami politycznej konfrontacji. W atmosferze ładu, porządku i spokoju powinna wytwarzać dobra służące nam wszystkim i wzbogacające społeczeństwo. Te przykre refleksje nie zmieniają faktu, że jedynym dobrym wyjściem są rozmowy, poszukiwanie mieszczącego się w granicach rozsądku kompromisu, uznanie w tych poszukiwaniach interesu Polski 1 narodu za dobro najwyższe. Takimi motywacjami kierowało się Biuro Polityczne aprobując działalność m. in. Czesława Kiszczaka związaną z przygotowaniem „okrągłego stołu” i udzielając mu pełnego poparcia w kontynuowaniu tej misji l! OBOTNICZE protesty — stwierdzi! tow. Wojciech Jaruzelski, podsumowując obrady VIII Plenum — wyrastają z reguły ze sprzeczności ekonomicznych i społecznych. Są także sygnałem popełnionych przez władze błędów, osłabienia więzi z klasą robotniczą, niedostatecznej wrażliwości na problemy ludzi pracy”. Ważne to przypomnienie. Bywa bowiem tak — a liczne sygnały z zakładów pracy to potwierdzają — że, kiedy jest dobrze i spokojnie, towarzysze z niektórych organizacji partyjnych o tym zapominają. Biuro Polityczne uznało za wskazane powródlć obecnie do oceny realizacji uchwały XVI Plenum KC z 1984 roku, które omawiało rolę klasy robotniczej w budowie socjalizmu w Polsce oraz do wniosków wynikających z Krajowej Narady Aktywu Robotniczego, odbytej w marcu 1983 roku. W trakcie obrad obu tych gremiów sformułowana została niezmiennie aktualna, prorobotnlcza orientacja naszej partii w procesach socjalistycznej odnowy. Przypomnienie tych przemyśleń i doświadczeń, rozliczenie się z wówczas przyjętych zadań jost dziś partii potrzebne. Zalecono również wydziałom KC przestudiowanie obszernych opracowań Instytutu Badania Klasy Robotniczej ANS PZPR i przygotowanie wynikających z nich wniosków do bieżącej działalności partii. Wnikliwego prześledzenia wymaga udział robotników w podziale takich trudno dostępnych dóbr jak mieszkania, działki rekreacyjr ne, asygnaty na samochody, atrakcyjne rodzaje wczasów, wycieczki zagraniczne. Praktyka w tym zakresie wymaga szybkich, znaczących i zdecydowanych korekt. Dotyczy to również uznania dla robotniczego trudu w nadawanych przez Radę Państwa odznaczeniach państ-wowych. Biuro Polityczne zwróciło uwagę rządowi na konieczność przyspieszenia wspólnie z OPZK prac prowadzonych nad oceną kształtowania się kosztów utrzymania w pierwszym półroczu br. i wyciągnięcia odpowiednich wniosków dla regulowania tych procesów w drugim półroczu. Niezgodne z oczekiwanymi wyniki operacji cenowo-dochodowej, obok pogorszenia się znacznie sytuacji rynkowej, spowodowały niekorzystną zmianę nastrojów społecznych, sygnalizując głębokie zaniepokojenie o warunki codziennego bytu. (DOKOŃCZENIE NA STR. 3,