Trybuna Ludu, sierpień 1989 (XLI/178-202)
1989-08-01 / nr. 178
WTOREK Proletariusze wszystkich krajów, łączcie sięl # Trybuna Łudu^"* ORGAN KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ * ■ • • Nr 178 (13945) Rok wyd. XLI Warszawa, 1 sierpnia 1989 r. Wydanie 3 Cena 25 zł Tei walki chciał Bud stolicy W przededniu wybuchu powstania uczczono pamięć bohaterskich powstańców, którzy w 1944 roku walczyli o wolnq stolicę. M. in. złożono wiqzanki i wieńce na Płycie Czerniakowskiej. O uroczystościach informujemy poniżej i na str. 3 Na czwartym posiedzeniu Sejmu debatowano nad ustawa o indeksacji. Trwają ziołowe żniwa. Na zdjęciu: zbiór malwy w Zakładzie Rolno-Przemysłowym „Herbapolu” w Strykowi« (woj. poznańskie). fABODOE Pod hasłem „Pokój dla Kambodży” grupa dzieci kambodżańskich demonstrowała przed Centrum Konferencyjnym, gdzie trwa międzynarodowa konferencja w sprawie Kambodży. str. 3 Klub Poselski PZPR rekomenduje Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera Na zebranie Klubu Poselskiego PZPR 31 lipca przybył I sekretarz KC PZPR Mieczysław F. Rakowski. Obecny był także gen. Czesław Kiszczak. Witając M. F. Rakowskiego Marian Orzechowski zapewnił, że Klub Poselski będzie wspierał nowego I sekretarafe i kierownictwo partii w działaniach na rzecz wyprowadzenia kraju z kryzysu i w procesie odradzania się partii. Gratulując nowo wybranym sekretarzom KC, posłom Markowi Królowi, Marcinowi Święcickiemu i Sławomirowi Wiatrowi powiedział, iż nie jest sprawą przypadku, że właśnie z grona partyjnych posłów wywodzi się ten najmłodszy człon Sekretariatu KC. Ma to swoją wymowę polityczną. Marian Orzechowski poinformował następnie, że rezygnując z funkcji sekretarza KC zamierza skoncentrować się na działalności parlamentarnej. Głos zabrał następnie • Mieczysław Rakowski, który nawiązując do uchwały KC PZPR zarekomendował klubowi kandydaturę członka Biura Politycznego, ministra Spraw Wewnętrznych Czesława Kiszczaka na premiera Przedstawił polityczne przesłanki, które skłoniły Komitet Centralny i Biuro Polityczne do wysunięcia tej kandydatury. Po dyskusji dydatura Cz. Kiszczaka kanzyskała w głosowaniu akceptację klubu W krótkim wobec członków wystąpieniu klubu M, Rakowski powiedział m. inM że po wysłuchaniu wystąpień posłów na plenum KC uważa, że partia wzbogaciła się o poważną grupę nowych, interesujących działaczy. (DOKOŃCZENIE NA STR. 4) Poparcie Prezydium CK SD Prezydium CK SD omówiło sprawy związane z kształtowaniem rządu PRL. Wobec odrzucenia przez opozycję propozycji utworzenia rządu „okrągłego stołu”, koniecznością staje się uiwurzenie rządu przez koalicję. W związku ze zgłoszeniem kandydatury Czesława Kiszczaka na stanowisko prezesa Rady Ministrów Prezydium CK wyraziło oczekiwanie, że kandydat na premiera uwzględni w działaniu rządu koncepcje prawno-ustrojowe I ekonomiczne zawarte w programie XIV Kongresu SD. Mając to na względzie Prezydium zwraca się dc Klubu Poselskiego SD o poparcie tej kandydatury. Jest poparcie dla współtwórcy ustato leń „okrągłego stołu”, a więc dla człowieka osobiście współodpowiedzialnego za realizację przyjętego tam procesu reform. (PAP) Obrady obu izb parlamentu Sejm przyjął ustawę indeksacyjną W pierwszym dniu 4 posiedzenia Sejm debatował nad ustawq o indeksacji (której oficjalna nazwa brzmi: o podwyższeniu w 1989 r. wynagrodzeń za pracę w związku ze zmianami cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych). Jak było do przewidzenia, w związku z wariantowym przedstawieniem przez komisję nadzwyczajną wyników jej prac w jednym z istotnych punktów, ostry spór przeniósł się na dyskusję plenarną. Ten sposób prezentowania stanowiska komisji jest raczę; wyjątkowy. Komisja przyznała jednak w wystąpieniu swojego przewodniczącego, że mimo wielkiej pracowitości (6 posiedzeń, dyskusji przeciągniętej do godz. 12.00 Vi nocy 30 lipca, kilka głosowań) nie zdołała dopracować się jednomyślnej decyzji i postanowiła oddać ją w ręce wszystkich posłów, którym zresztą dopiero w toku posiedzenia w wielkim pośpiechu dostarczono odpowiedni druk sejmowy z poprawkami. O głównym sporu jest mowa w przedmiocie skrócie wystąpienia posła-sprawozdawcy (Tekst na str. 4). V) dyskusji wypowiadano się za jednym bądź drugim wariantem. Kwestionowano jednak również samą ideę ustawy, nazywając ją kontrowersyjną, kwestionując jej skuteczność, przestrzegając przed nadmierną wiarą, że załatwi nam ona wszystkie dylematy związane z polityką dochodową. Zanim marszałek Mikołaj Kozakiewicz oddał głos sprawozdawcy posłowi Marcinowi Święcickiemu (PZPR) ślubowanie poselskie złożył Paweł Chrupek. Postanowiono też dokonać zmian w porządku obrad, przesuwając kolejność rozpatrywania spraw i rezygnując z rozpatrzenia na 4 posiedzeniu projektu nowelizacji ustawy o Trybunale Stanu, ponieważ Senat zapowiedział inicjatywę ustawodawczą dotyczącą dalszej zmiany tej ustawy. Ponieważ we wtorek przypada 45 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego, Izba uczciła chwilą ciszy pamięć bohaterskich uczestników powstania, żołnierzy I ludności cywilnej Warszawy. Jeszcze przed oficjalnym otwarciem debaty nad sprawozdaniem komisji, otworzył ją na własną rękę pos. Aleksander Bentkowski — przewodniczący Klubu Poselskiego ZSL, który w imieniu swojego klubu oraz OKP zgłosi! poprawkę do art 8 projektu ustawy brzmiącą: podwyższeniu podlegają minimalne ceny skupu produktów rolnych co kwartał tak, aby w 1989 r. uzyskać pełny parytet dochodów ludności rolniczej I nierolniczej. W projekcie przedstawionym przez komisję ostatnia część tego zdania brzmi: ...tak, aby w 1989 r. poprawić o 3 punkty procentowe relację dochodów ludność! rolniczej I nierolniczej (parytet) w stosunku do roku 1988. Marszałek poinformował jeszcze, że Prezydium Sejmu ustaliło czas wystąpień w imieniu klubów na 15 minut, wystąpień poselskich w debacie na 10 minut, replik na 3 minuty i zapytań na 2 minuty. Rozpoczęła debatę, tym razem już zgodnie z zapowiedzią marszałka, posłanka Wiesława Ziółkowska PZPR. Mówiła — co rzadko z się zdarza na tej trybunie — bez kartki, a niemała to sztuka, gdy przeprowadza się logiczny wywód z dziedziny ekonomiki. No, ale mamy do czynienia z doktorem nauk ekonomicznych i członkiem kierownictwa dużego zakładu przemysłowego. Posłanka nazwala kontrowersyjną co do ustawę celowości i skuteczności. Według ustaleń „okrągłego stołu” ustawa o indeksacji miała doprowadzić do ograniczenia żywiołowości płacowej i do zagwarantowania wzrostu płac adekwatnego do wzrostu cen. A PrtłtmonłoA-!»* łn łnoł »u j «.o u otuoouu| gdy płace rosną wolniej niż ceny. Ponadto proporcjonalnie z płacami powinna rosnąć produkcja. Tymczasem mamy do czynienia — mówiła posłanka —■ ze wzrostem płac wyższym niż wzrost cen, a także — ze spadkiem produacji. Dla nastrojów społecznych niebezpieczne jest także to, że mamy olbrzymie rozwarstwienie dochodów, głównie między sektorami. Posłanka sformułowała także kilka pytań. Jedno z nich brzmiało: jak daleko jeszcze będziemy prowadzić politykę nierówności sektorów? 1 to głównie nierówności w obszarze polityki zatrudnieniowo-płacowej. Trudno zreferować cały ciekawy wywód. Ostateczna konkluzja: dyskutowana ustawa nie rozwiąże wszystuich tych dylematów, nawet jeśli będziemy glosować za drugim wariantem, bo jedynie ten w naszej sytuacji wydaje się być wariantem zdroworozsądkowym. I wniosek. Musimy rozwiązać kompleksowo temat polityki dochodowej w naszym państwie. Klub Poselski PZPR wnioskuje, aby taki wniosek skierować do nowego rządu. Jerzy Osiatyński z Obywatelskiego Klubu Poselskiego wypowiedział się przeciwko indeksacji pełnej, lansowanej przez OPZZ, jak stwierdził — populistycznej. Odrzucił też możliwość odejścia od indeksacji na rzecz np. podniesienia progu wynagrodzeń. Mówca opowiedział się za wersją I projektu ustawy, za indeksacją dochodów rolników — poprzez wzrost minimalnych cen skupu — oraz emerytów i rencistów. Za -II wariantem wypowiedział się w projektu imieniu Klubu Poselskiego SD — Jerzy Ślęzak. Państwo nie może ingerować w decyzje przedsiębiorstw. Nie można z góry wyznaczać, w jaki sposób płacić wynagrodzenie. (DOKOŃCZENIE NA STR. 4) ...i ii iihimiii" jü.’iii i1 iii'ii i i rimmmmtmmmmmmmmmmm Debata w Senacie nad sprawami rolnictwa Poniedziałek, 31 lipca był kolej'nym dniem trzeciego posiedzenia Senatu. Tym razem Izba debatowała nad sprawami rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przy czym bardzo wiele uwagi poświęcono wchodzącym właśnie w życie decyzjom rządu dotyczącym urynkowienia gospodarki żywnościowej. W dyskusji podkreślono, iż rolnictwo, podobnie jak cała gospodarka, znajduje się w katastrofalnej sytuacji. W tym kontekście postulowano opracowanie przez rząd kilkumiesięcznego planu ratowania gospodarki, a nadto 2-letniego planu jej rekonstrukcji, w których to przedsięwzięciach poczesne miejsce powinno zająć rolnictwo i cały kompleks żywnościowy. Zgłoszono wiele zastrzeżeń do sposobu wprowadzania przez rząd mechanizmów rynkowych dia rolnictwa i gospodarki żywnościowej, stwierdzając m.in. iż cała ta operacja sprowadza się głównie do liberalizacji cen. Podczas poniedziałkowych obrad, które toczyły się w Sali Kolumnowej Sejmu między godziną 11.00 a 18.00, pod przewodnictwem marszałka Senatu Andrzeja Stelmachowskiego, Izba nie uzgodniła do końca swego stanowiska w omawianych kwestiach. W związku z tym wyłoniono dwie komisje, które mają opracować na wtorek projekty uchwał dotyczących zarówno ogólnej problematyki rolnictwa i gospodarki żywnościowej, jak też stanowiska Senatu wobec rządowej koncepcji urynkowienia tej niezwykle ważnej dziedziny gospodarki. We wprowadzeniu do dyskusji sen. Gabriel Janowski podkreślił obowiązek Senatu wnikliwego rozpatrzenia sytuacji w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, a także przedstawienia propozycji przezwyciężenia dramatycznej sytuacji, w jakiej znajduje się polskie rolnictwo. Mówca przypomniał następnie problemy, z jakimi stykała się wieś na przestrzeni minionego 45-lecia, które swym piętnem odcisnęło się na rolnictwie całej wsi. Jednak wieś nie poi zwoliła sobie odebrać fundamentu swojej niezależności, jakim było indywidualne posiadanie ziemi. Mamy nieefektywny system rolnictwa i gospodarki żywnościowej — stwierdził senator Nie jest on dobry ani dla rolników, producentów żywności ani dla konsumentów. Powoduje wielkie marnotrawstwo produktów, środków, czasu i wysiłków. Panuje — zdaniem mówcy — fałszywe przekonanie że źródłem kryzysu i zapóźnier są błędy w polityce rolnej, planowaniu. Tymczasem zasadnicza przyczyną jest błędność systemu ustrojowego, który m. in przejawia się w pogwałceniu praw ekonomicznych. Zapowiadane urynkowienie nie możt być li tylko sprowadzone do uwolnienia cen skupu i detalicznych cen żywności, lecz — stwierdził mówca — musi był zespolone z rzeczywistą demonopolizacją i prywatyzacją otoczenia rolnictwa oraz przebudową przemysłów, w tym zbroje(DOKOŃCZENIE NA STR. SI 45 rocznica Powstania Warszawskiego Hołd bohaterom W przededniu głównych uroczystości. 45 rocznicy Powstania Warszawskiego uczczono pamięć bohaterskich powstańców ! cywilnej ludności miasta, którzy w 1944 roku walczyli o wolnq stolicę. 31 lipca odbyło się wiele uroczystości. Pod pomnikami upamiętniającymi wydarzenia tamtych dni złożono wieńca i kwiaty. Odbył się uroczysty koncert w Teatrze Polskim w Warszawie, a na Zamku Królewskim spotkanie uczestników tego historycznego wyJarzenia. W wielu kościołach odprawiono msze w intencji ojczyzny i poległych, a także poświęcono sztandary powstańcze. 31 lipca w Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się spotkanie uczestników historycznego wydarzenia w sierpniu 1944 r. W uroczystości uczestniczyli: minister Obrony Narodowej gen. armii Florian Siwicki, gospodarze stolicy z Januszem Mieczysławem Kubasiewiczem, Szostkiem Jerzym BcIeslawskLa; członi kowie kierownictwa ZBoWiD z Henrykiem Jabłońskim i gen. broni Józefem Kamińskim oraz Rady Ochrony Pamięci Walk 1 Męczeństwa z gen. dyw. pil. Romanem Paszkowskim. (DOKOŃCZENIE NA STR. 3] Transmisja w TV Dziś, w pr. I, o godz. 9.55 Telewizja Polska transmitować będzie uroczystości odsłonięcia pomnika Powstania Warszawskiego. Konferencja z udziałem 24 państw Pomoc gospodarcza dla Polski i Węgier BRUKSELA. OD STAŁEGO KORESPONDENTA We wtorek zbiera się w Brukseli, w gmachu EWG z inicjatywy Komisji Europejskiej Współpracy Gospodarczej międzynarodowa konferencja w sprawie pomocy i współpracy gospodarczej dla Polski i Węgier. Jak poinformował w poniedziałek na konferencji prasowej rzecznik EWG, do udziału zaproszone zostały i przyjęły je 24 państwa. Są to kraje członkowskie EWG (12), EFTA (6) oraz USA, Japonia, Kanada, Australia, Nowa Zelandia i Turcja. Konferencja będzie miała charakter roboczy i toczyć się będzie na szczeblu ambasadorów i ekspertów. Prowizoryczny porządek dzienny wygląda następująco: 1. Sprawy pomocy żywno« ściowej dla Polski, 2. Pogłębienie współpracy handlowej z Polską i Węgrami 3. Rozszerzenie współpracy gospodarczej z Polską i Węgrami. Dostany w ramach pomocy EWG dla naszego kraju mają objąć towary łącznie na sumę 137,5 min dolarów, JANUSZ MOSZCZENSKi W Polak przed pustym sklepem mięsnym, stojący w kolejce w oczekiwaniu, że coś „rzucą”, odnosił się do tych wydarzeń co najmniej z dystansem. Nie umniejsza to jednak w luczym ważności wydarzeń związanych z następującymi zmianami warty. Świadczy jedynie, jak ściśle się łączy to, co dzieje się na wierzchołkach, z tym, co zachodzi na nizinnym poziiomie ulicy. Jak wielki ładunek polityczny spoczywa na półkacn sklepowych. W Polsce od kilku miesięcy dzieją się rzeczy niezwyczajne. Do takich zaliczyłbym: przełamanie impasu w stosunkach między siłami rządzącymi a kierującą sio legalizmem opożycją, uzgodnienie konstytucyjnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu naczelnych organów państwa; wybory w nowej iformule i ich wyniki; wybór prezydenta PRL. W rzędzie tych wydarzeń lokuję XIII plenum KC. W pierwszej części jego obrad Komitet Centralny Klub Poselski PZPR zwrócii ły się do Wojciecha Jaruzelskiego o zmianę decyzji dotyczącej odmowy kandydowania do urzędu prezydenta. Wywołało to sponxaniczny odzew w wielu środowiskach społecznych, które wyraziły identyczne opinie. Poparcie dla tej kandydatury zgłosiły kierownicze gremia ZSL i SD oraz PAX, UChS i PZKS. 19 lipca Zgromarzenie Narodowe powierzyło Wojciechowi Jaruzelskiemu ten najważniejszy urząd. Z wy cięży łc w ostatecznym rozrachunku głębokie przekońanie, że jest to wybór najlepszy i wola działania, aby stał się on taktem pomimo niewybrednej kampanii rozwijanej przez część opozycji. Wybór ten jest sukcesem partii i całej koali - cii. Stała się bowiem rzecz ważna. Socjalistyczna opcja rozwoju Polski uległa przez ten wybór wzmocnieniu. Słusznie napisano na łamach zachodnioniemieckiego „General Anzeiger”: „Dopóki (...) Jaruzelski stoi na czele państwa, wyposażmy w dąleko idące uprawnienia, dalsze demokratyczne perspektywy Polski w sensie h ątroju przywrócenia przedwojennego (podkr. JM) są dla wyborców więcej niż niepewne”. Powiedziałbym dosadniej — powrót do tamtych czasów i tamtego systemu stał się w najbliższych sześciu latach niemożliwy. Tylko czy takie retro jest marzeniem większości Polaków? K ońcowym akcentem XIII Plenum KC było przyjęcie rezygnacji Wojciecha Jaruzelskiego funkcji I sekretarza, członz kostwa w Biurze Politycznym oraz w Komitecie centra.nym i wybór na pierwsze w hierarchii partyjnej stanowisko Mieczysława Rakowskiego. Zaistniał precedens. Po raz pierwszy w historii naszej partii I sekretarz KC odszedł z tego stanowiska na najwyższy urząd w Rzeczypospolitej, osobiście rekomendując swojego następcę. Myślę, że to najlepszy dowód przeobrażeń, jakie zaszły w partii w latach socjalistycznej odnowy. Dowód wysokiej kultury politycznej. Dobrze, że stało się to na tym plenum, że nie odkładano tej ważnej decyzji. Trudności z wyborem I sekretarza KC PZPR marzyły się opozycji. Tak odczytuję atak Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego na rząd, który w konstytucyjnym trybie po wyborze nowego parlamentu złożył dymisję. Chodziło opozycji o uderzenie tym sposobem w partię i w osobę Mieczysława Rakowskiego. N.e tylko w ostatnie dziewięć miesięcy, lecz w całe czterdziestopięciolecie. Podobnie jak w przypadku wyboru prezydenta — partia, dokonując tej zmiany w tym stylu i w tym czasie, wykazała wolę i zdolność kierowania się własnymi racjami. Nieuloivonin • M t Z 3 <vbHUłH W JUłU Iłj/UZiJ LJlc OJ CIECI! Jaruzelski kierował partią przez blisko osiem lat w czasach, kiedy każdy rok liczy! się za dwa. Jego niezaprzeczalną zasługą jest uczynienie reform i socjalistycznej odnowy procesem nieodwracalnym. Z jego inicjatywy powstawały ustawy, uchwały i inne polityczne fakty uniemożliwiające powroty i odwroty. Dowiódł reformowalnoścl socjalizmu. Polska wyprzedziła swymi reformami inne kraje socjalistyczne. (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) Po XIII Plenum KC Czas zmiany posterunków i wart JERZY MAJKA minionym tygodniu politycy obserwowali z dużym zainteresowaniem polskq scenę. Rozgrywały się bowiem na niej sprawy ważne dla dalszego rozwoju sytuacji w naszym kraju. W początkach tygodnia prezydent Wojciech Jaruzelski rozpoczął konsultacjo z przedstawicielami różnych sił politycznych i społecznych w sprawie powołania nowego rzqdu. Otworzył tym samym procedurę zmiany warty w siedzibie premiera w Alejach Ujazdowskich. W końcu tygodnia, w czasie drugiej części obrad XIII Plenum, dokonała się także zmiana w gmachu Komitetu Centralnego PZPR. Nowym I sekretarzem został wybrany Mieczysław Rakowski. W'