Nicolaus Olahus: Hungaria - Athila (Budapest, 1938)
INTRODUCTIO
INTRODUCTIO. I. - De vita scriptisque Nicolai Olahi. A) VITA. Nicolaus Olahus in media saeculi XVI. parte unus ex iis erat’ qui in vita politica et ecclesiastica excellebant. — Die 10. Januarii a. 1493. in oppido Szeben (Cibiniutn in Transsylvania) e familia, Transalpinica principali, parentibus Stephano iudice regio oppidi Szászváros (in Transsylvania), cognato Matthiae regis Hungarorum (1458—90.) et Barbara Huszár (Hwzar) natus est. In schola capituli Varadiensis didicit; mox in aula Sigismundi Thurzo episcopi Varadiensis et Uladislai II. regis (1490—1516.) moratur. A. 1516. se vitae ecclesiasticae dedit; secretarius Georgii Szatmári cancellarii et episcopi Quinqueecclesiensis fit et ibidem canonicus promovetur. Georgio Szatmári a. 1521. arcliiepiscopo Strigoniensi electo Olahus canonicus Strigoniensis et archidiaconus Comaromiensis factus est. Mortuo patrono Szatmári (1524.) Ludovici II. regis (1516—26.) a secretis et consiliis creatur. Ludovico rege in pugna ad Mohács (1526.) mortuo Olahus se comitem viduae reginae Mariae, quae a fratre Carolo V. Caesare locumtenens Hollandiáé creata est, addidit et apud eam usque ,ad annum 1542 plerumque Bruxellis degebat. Hic a. 1536. primum Hungáriám, deinde 1537. Athilam scripsit; amicitia cumErasmoRoterodamoconiungitur. In Hungáriám reversus vicecancellarius Ferdinand! I. regis (1526—64.), mox episcopus Zagrabiensis et cancellarius regius (1543.), deinde episcopus Agriensis (1548.), tum archiepiscopus Strigoniensis et summus cancellarius (1553.), postremo locumtenens regis (1562.) electus est. A. 1561. Iesuitas in Hungáriám introduxit et Collegium Societatis lesu Tirnaviense, a. 1566. Strigoriii Seminarium fundavit. Nicolaus Olahus domui Habsburgianae et religioni catholicae operam egregiam navavit; vir fidelissimus aulae regiae ; a. 1563. Maximilianum archiducem vivente patre Ferdinando regem coronavit; a. 1564. Viennae exsequiis Ferdinandi regis aderat. Reformationem in Hungária propagatam reprimebat; synodos convocat et in diaetis pro religione catholica novas leges constituendas urget. Strigonio a Tureis captó archidioecesim Tirnavia (Nagyszombat) gubernat. — Olahus ad res litterarias quoque ingentes sumptus fecit; humanistáé Hollandiáé eum Maecenatem honorabant observabantque. Praeter Erasmum Ursinus Velius poeta et Paulus lovius scriptor rerum Italus in amicorum numero erant. Secretarius eius Nicolaus Istvanffy postea scriptor rerum Hungaricarum egregius fuit. Duas,bibliothecas (Viennae et Tirnaviae), habuit; dives opum complura aedificia (Viennae, Posonii et Tirnaviae), praeterea multos vicos et fundos possidebat. — Die 15. Ianuarii a. 1568.75 annorum Posonii mortuus et, sicut voluit, Tirnaviae sepultus est; testamento magnam pecuniam ecclesiae legavit. B) OPERA. Athila. — Carmina.1) — Brevis descriptio cursps vitae Benedicti Zercheky. — Catholicae ac Christianae religionis praecipua quaedam capita. — Compendiarium suae aetatis chronicon. — Ephemerides, quas in Ephemeridibus astronomicis Petri Pilati Veronensis a. 1552. impressis manu sua adnotavit Olahus ab anno 1552. usque ad annum 1559. — Epistolae. — Genesis filiorum ser. regis Ferdinandi I. ex ser. Anna regina natorum a. 1549. Conscripta. — Hungária. — Instructio pastoralis ac clerum. BIBLIOGRAPHIA. De Nicolao Olaho copiosius scripserunt (v. praeterea bibliographiam in his operibus infrascriptis necnon editiones inferius memoratas); Haner, Georgius Ieremias, De scriptoribus rerum Hungaricarum, et Transilvanicarum scriptisque eorundem antiquioribus ordine chronologico digestis adversaria. Tomus. I. Viennae, 1774., pp. 178—84. — Nicolai Oláh Codex epistolaris. MDXXVI—MDXXXVIII. Recensuit Dr. Arnoldus Ipolyi. Budapestini, 1876. — Kollányi, Ferenc (Franciscus), Oláh Miklós irodalmi foglalkozásai a külföldön. (Operae litterariae Nicolai Olahi apud exteras nationes.) 0 In hac Bibliotheca iam apparuerunt. a*