Jelenkor, 1840. január-december (9. évfolyam, 1-104. szám)
1840-03-21 / 24. szám
SSonA marte~ gl-TT : Magyarország és Erdély (országgyűlési hírek: kir. leiratok a’ magyar nyelv, váltótörvény és országgyűlési záridő iránt; budapesti napló , Hunyady Mátyás emléke iránti közgyűlés, literatúrai hírek, magyar játékszín, a’ józsefnapi sokadalom sikere, ’sa’t.; gazdasági tudósítások, budapesti hangászegyesület; szegedi jótékony tánczvigalmak ; ’sa’t.) Amerika (az éjszakkeleti határkérdés ügye ; ’sa’t.) Anglia (az afghanisfani viszonyok mindinkább bonyolulnak; 'sa’ t.) Svédország (országgyűlési viták; ’s a’ t.) Törökország. Gabonaár. Lotto. —* ..1 j ii-Vj—iiOi—L. ■" -'.'ggji—!—L— . ~L iüTL-íL-iUIl í. Magyarország és Erdély. Köv. kétkegy.kir. válasz és egy leirat érkezett’s f.martz.lökán országunkRendei elegy ülésében,mart. 19kén pedig Testmegye közgyűlésében ki is hirdettetett: (Ajváltótörvénykönyv tárgyában költ kegy. k.válaszj.SacraeCaes. et lieg. etc. Quum eadem ipsa, quam Divus Suae Maj. Sacr. Genitor, jam medio benignarum Suarum ad Comitia anni 1807. Propositionum Heg. industriam et commercium Regni Hungáriáé, Partiumque eidem adnexarum non aliunde majus,quam a constituendisForis cainbio-mercantilibus accepturum esse incrementum professus,de utilitate institutionis eorum tenebat, paterno quoque altefatae Suae Maj. Sacr. animo stet sententia, idemque commoda Regni omni meliori modo provehendi studium, esse Eidem et operam per DD.SS. et 00. in apparandum Codicem cambio-mercantilem impensam gratam prorsus et acceptam.Tn ordine vero ad ipsas projectatarum medio Repraesentationis DD. SS. et 00.de 2da currentis legum provisiones per summefatam Suam Maj. Sacr. tanto majori permeditatas cura,quod ab iis omne id, quod in institutionibus hujus generis experientia velut non tantum non utile, sed noxium etiam, legitimaeque ordinariorum Fororum auctoritati derogatorium redarguit, abesse cupiat, Eandem sequentia DD. SS. et 00. significari benigne jussisse: Ac signanter quoad Partis I. Articulum 2um, quemadmodum §o hujus 9o, relate ad cambiales trassatas diserta Majorennitatis fit mentio, ita hanc §o etiam I0o, qui de cambialibus propriis agit ; necessario inserendam ; respectu tamen utriusque §i hujus , illud iterum, iterumque expendendum per DD. SS. et 00. venire: an, dum ad praevertendos, qui cum cambialibus fraudulenta usurariorum hoc quam maxime apocharum genus, quod numerationis pecuniae probam non requirit , avidissime sectantium arte committuntur abusus, praeexistentium alibi cautelarum rigor etiam intendendus videtur, tam latam, qualem §§i hi irrestrictam fere exhibent,ineundis stipulationibus hujusmodi aperiri isthic portam expediat? Neque dubitare Suam Maj. Sacr. DD. SS. et 00. re, aliatisquepraevium in sensum perDeputationem quoque regnicolarem Artic.8: 1826. exmissam rationum momentis uberius pensitatis eum provocationis hujus mox nunc facturos esse usum,ne, quod ex §§is his sub favoris specie privatis evenire potest periculum, sua hos bonaeque fidei creditores luere jactura, intercedentesque inter Jurisdictionem ordinariorum per Regnum Fororum, ac Tribunalia cambiomercantilia limites convelli oporteat. De hominibus scripturae characterum ignaris comprehensam Artic. IIT. §o 14. dispositionem, spectato legum cambialium rigore, periculi perinde expertem non esse ; ad hoc igitur, si in praesens nequiret, pro futuro saltem antevertendum, benigne desiderare Suam Maj. Sacr. ut Domini SS. et 00. praestituto pro re nata praeclusi termino, de eo provideant, ne post hunc , nisi per eos, qui scripturae characterum gnari sunt, edi cambiales valide possint.Quoad partem alteram,ac in specie Artic.hujus I.summefatam Suam Maj. Sacr. in uberius paterni Sui in Regnum hoc,Partesque eitlem adnexas animi monumentum salarialem provisionem Tribunalium cambiomercantilium, appellatorii item et superrevisorii Fori in altissimum Aerarium suum , licet plurimis aliis erogationibus gravatum ad modum §014o attactum, benigne recipere; individuis ad fora haec, sine discrimine nobilitaris et non nobilitaris eorum conditionis,cum condigna item ad partes Regni et respective Comitatus,Civitatesque et Districtus ad concernentia Tribunalia cambiomercantilia spectantes, justamque inter Comitatus ex una,Civitates item et Districtus ex alteraparte proportionem reflexione,ex viris juris cainbialis peritis, et proposita modalitate censurandis per Suam Maj. Sacr. benigne denominandis. Quantum ad numerum, locaque tribunalium §. I. Articuli ejusdem projecta: Eandem praeter Tribunal cambio-mercantile et Consulatum maris F lumine praeexistentem, Tribunalia illa Pestini, Posonii,Soproni*, Debreczini, Aradini, Eperjesini item et Carolostadii erigendaclementer decrevisse; §phum proinde luin et 2dum his cohaerenter modificandum, de cetero provisionibus §0 3o et4o comprehensis,prout et §0 5to eo addito probatis, quod in contextu hujus diserte enunciandum sit: in numero commembrorum ad integritatem judicii requisitorum Judices numero semper plures esse debere, quam Assessores e gremio negotiatorum deligendos, et neque relate ad provisiones§§is6o 7o 80 contentas ulla occurrente reflexione; merito autem §§horum 9i et 12ini jam per praemissa superafo;merabruin piimurn §. lOrni ita redigendum esse, ne illud latius pateat.quam quod enunciari interest, Praesidis nempe Judicumque officia vitalitia fore; quia vero de eo,quod in membro §i hujus alfero innuitur, gener, ceteroquin prae existei etAi ticuliäi 1805dispositio,quae relate ad bos quoque regulam poneret, hac §i illius parte opus non esse; §i 1 Imi Altissima etiam Suae Maj. Sacr. auctoritate ratihabito, de §0 13o eam esse benignam Eius mentem, ut huic diser te addatur, quod in superrevisorio hoc Causarum catnbio-mercantilium F oro,absente, aut impedito ordinario Praeside,vices ejus Assessor aetate officii senior explendas habiturus, quoad substitutionem verojn locum eorum, qui quacunque de causa judicio adesse non possent, dispositio §i 1. Art. 24:1123. habita tamen semper requisitae peritiae juris eambialis reflexione pro regula tenenda sit. In quantum porro stati celebrandorum judiciorum dies juxta §. 15. legum inferri tabulis intenduntur ; de eo una, si in dies illos festum incidat, an sessio in sequentem, aut aliam differenda diem sit, prospiciendum venire. Quoad §§phos Articuli hujus 16. és 17. ea item, quae fenore Articuli 2. et 3ii lege stabilienda proponatur, nulla occurenle reflexione; quoad Protestationes vero et Rcquisitorias,de quibus articulo 4. agitur, eosuapte intellecto , quod has , in quantum eae ad Jurisdictiones exteras diriguntur, lingva latina exarari oporteat ; ad Articuli 5ti§phum 60 occurrere, quod deposita passim per ipsa tribunalia cambio-mercantilia decerni solita, adnexaeqne bis taxae, dum deposita penes eadem Tribunalia asservantur, commembris eorum cedentes in justo majus vergere Partium onus possintrbenigne proinde desiderare Alte fatam Suam Maj. Sacr. ut, ad praevertendum hoc, projectatam §pho hoc provisionem Domini SS. et 00. ulterioribus curis expendant, basque ad §phum quoque 78vum Articulo 7mo comprehensum, ac signanter causas computuales numero 2do denotatas, quae per subsequum §uin79um verbaliter pertractandae proponuntur, extendant ideo, quod causae hujus generis propter voluminosam persaepe substrati earundem ex plurimis utrinque positionibus cura operosa librorum mercantiliuin perquisitione, combinationeque elucubrandis coalescentis molem,citra manifestam aliarum causarum remoram verbaliter semet tractari rarissime admittant,multo proin expedientias sit, causas hujusmodi scripto duci, aut quod alibi viget, lites hujus instituti medio compromissi necessarii per mercatores dirimi; laudo eorundem subin per concernens Tribunal mercantile ad effectum dirigendo. Penes horum proinde significationem altefatam Suam Maj. Sac.ceteris projectatarum legum provisionibus benigne acquiescentem, Dominos SS. et 00. provocandos praecepisse, ut elaborationem reliquarum quoque Codicis illius partium in superius memorata Repraesentatione sua attactarum omnimode accelerent. Er gaquasmox perinde ac subiratae fuerint, benignam Resolutionem Suaift. editura, in reliquo etc. Per Sacr. C. et R.Ap. Maj. A iennae 14 marta 1840. Georg. Rartal. m. p. ([A’magyar nyelv tárgyában költ kegy.kir.válasz^Sacrae Caes.etR. etc. Altefatam Suam Maj. Sacr. de mediis ad progressivum idiomatis patrii incrementum facientibus,substratam per DD.SS. et OO.de 31. Januarii anni currentis Repraesentationem eadem, quam pluribus antehac argumentis comprobatam Ipsi quoque DD. SS. et 00. grato animo recolunt,benignitate, ad justas simul debitae providentiae rationes, modumque in iis sanciendis, ex salutari mente articuli 7: 1792. tenendum comparata expendisse, hocque ipsum DD. SS. et 00. cum eo significandum benigne jussisse: Eandem imprimis, quantum ad Principes Augustae Domus cognitione etiam Linguae hungaricaeimbuendosrSead benignam Resolutionem Suam de 26 Aprilis anni 183G.provocatis perDD.SS.et 00. legibus penitus congruam referre; una vero id, quod relate ad Repraesentationes jam ex Comitiis bis Sibi substernendas benigne concessit, largiri Jurisdictionibus etiam,ut nimirum Repraesentationes suas altissimo Loco submittendas de hinc sola etiam apparare ling, hungarica possintjn uberius porro testimonium praedeclaratae Suae in votaDD. SS. et 00. Benignitatis , Altefatam Suam M. Sacr. annuere, ut Consilium Reg. Loc. non tantum Intimata, sed etiam Circulares suas ad cunctas Itegni Jurisdictiones lingua hungarica dimittat; ut item Jurisdictiones ecclesiasticae cura Jurisdictionibus secularibus et hae inter se perinde intra fines Regni lingua tantum hungarica correspondes teneantur. Quod nihilominus ad legum attinet textum: postquam auctoritati textus hungarici per ea,quae articulo 3: 1836.constituta sunt, ubertim prospectum, et in casum etiam emergentis infer duplicem textum dubii debite provisum haberetur, summefatam Suam Maj. S. dispositioni Articuli hujus et prae vigenti adbibendae in benignis Rescriptis, Resolutionibusque Suis Regiis lingvae latinae usui benigne insistere. Rogandarum itaque Legum articulos, ad modum, uti id postremis Comitiis factum est, utraque lingva substernendos, ac per Eandem quoque in utroque textu benigna sanctione Regia donandos esse.Quoad versionemCorporisJuris.cum caeteroquin originalis latinus textus legum, complexum ejus efficientium , nullo non tempore solum pro authentico haberi possit, exmittendae praevium in fio*1** regnicolaris Deputationis necessitate non subversante; quantumad reliqua: Summefatam Suam Maj. Sacr. altissimis Juribus Suis in nexu articuli 16:1723. salvis, benigne disposituram esse, ut Camera R. Hung Aulica cum Jurisdictionibus patria scribentibus lingva, eadem correspondeat, ad haec: ut Expeditionum capitularium ingressus et conclusio lingva hungarica adornari debeat, matriculae vero etiam in locis, ubi sacri ad Concionem sermones idiomate hungarico non habentur , post triennium a’ conclusione praesentium Comitiorum computandum lingva hungarica ducantur , ac demum , ut dehinc sine discrimine religionis Parochi, Verbi divini Ministri, Capellani, Cooperatoresque tales applicentur, qui cognitione linguae hungaricae imbuti sunt, benigne probare Suam Maj.Sae- Propositione Dominorum SS. et 0Ö. relate ad correspondentias inter hungaricas, et aliarum Aug. Domus Ditionum Jurisdictiones in eo facta, ut hae utrinque lingva latina foveantur, aeque benigne rati habita, tum hunc in finem, tum vero de eo quoque, ut salvis principiis in Articulo 7: 1792. attactis linguae hungaricae cognitio etiam in confiniis provehatur;Praefecturae demum legionariae hungaricae cum Jurisdictionibus hungaricis lingua eadem correspondeant, SuamMaj. Sacr. benigne provisuram esse. Neque renuere Flandern, ut rationes super manipulatione Cassarum regnicolarium , hungarica ducantur lingva; id tamen, ut rationes etiam privatorum non alias , quam si hoc adornatae idiomate fuerint , in judiciariam 1§46. 24lHk szánt.