Zycie Warszawy, maj 1971 (XXVIII/104-129)
1971-05-05 / nr. 107
BZ^GRANIC^^^GRANICiMMZ^G^NICMfzA^^^^^^^Z^GRAN^Al^^GRANICAl Tydzień Solidarności z Narodem Palestyny Rozmowa z ambasadorem ZRA w Warszawie (P) 3 maja br. rozpoczął się obchodzony na całym świecie Międzynarodowy Tydzień Solidarności z Narodem Palestyny. Postępowa część światowej opinii publicznej pragnie w ten sposób zademonstrować swe poparcie dla dwóch i pół miliona ludzi wypędzonych ze swych domów, pozbawionych ziemi ojczystej, poddanych prześladowaniom. Ludzi, którzy od dwudziestu trzech lat oczekują sprawiedliwości — jak dotąd na próżno. cji Czytelnik Siedzący rozwój sytuana Bilskim Wschodzie zdaje sobie sprawę z tego, jak bardzo jest ona skomplikowana. W zawilej grze uczestniczą wielkie mocarstwa, jest w nią zawiklanycb wiele państw arabskich, których po lityka nie zawsze bywa jednolita, biorą w niej udział rozmaite grupy nacisku, które — jak w St. Zjednoczonych, czy w w. Brytanii — zmierzają czasem do bardzo rozbieżnych celów. Ale sednem sprawy pozostaje przecież właśnie sprawa Palestyńczyków, ich słusznych praw narodowych, krzywdy, jaką wyrządzono całemu narodowi. Tegoroczny Tydzień Solidarności przypada w okresie bardzo trudnym dla ruchu palestyńskiego. W ubiegłych latach ruch ten — jak się wydawało — stale rósł, przybierał na znaczeniu, odgrywa! coraz większą rolę. Dziś znajduje się w stanie poważnego kryzysu. Znane wydarzenia w Jordanii, a także trudności, na jakie ruch ten napotkał w ustaleniu swych generalnych celów i w utworzeniu jednolitego frontu wszystkich organizacji, postawiły wyzwoleńczy ruch Palestyńczyków w bardzo trudnym położeniu. Mimo wszelkich jednak przeciwności, na jakie ten ruch napotyka, nie wolno zapominać, że u podstaw konfliktu na Bliskim Wschodzie leży właśnie sprawa pozbawienia przez Izrael palestyńskich Arabów praw do własnego domu. W związku z Międzynarodowym Tygodniem Solidarności z Narodem Palestyny przedstawiciele naszej redakcji mieli możność odbycia obszernej rozmowy z ambasado-^m ZRA w Warszawie, Aminem Mahmoudem Samy, który występował w imię-”'u wszystkich rezydujących w stolicy Polski przedstawicieli krajów arabskich Podkreślił on z całą mocą, że na to, aby na Bliskim Wschodzie mógł zapanować pokój, niezbedne jest sprawiedliwe rozwiązanie problemu palestyńskiego. Gdyby problem ten miał pozostać nierozwiązany. stanowiłoby to nieustającą i niezwykle poważną aroźb.e. rzucającą cień nie tylko na Bliski Wschód, ale i na pokój w skali całego świata. Międzynarodowy Tydzień Solidarności powinien przypomnieć światu pewne podstawowe takty. Takim faktem jest na przykład to, że w roku 1917, gdy rząd brytyjski ogłosi! osławioną „Deklarację Balfoura”, ludność żydowska żyjąca w Palestynie wynosiła zaledwie fi proc., a w jej rękach znajdowało się zaledwie 2 proc. ziemi. W roku 1947 było 21) proc. ludności żydowskiej, ale nadal, mimo używania rozmaitych bardziej i mniej legalnych środków7, rozporządzała ona zaledwie 6 proc. ziemi. Takim faktem — przypomniał ambasador — jest również i to, że o ile w wyniku wojny roku 1948 i rozpętanej przez syjonistów kampanii terroru wypędzono z domów ponad milion Palestyńczyków, to po roku 1867 liczba ta wzrosła do 2,5 miliona. I faktem jest również, że wszystkie rezolucje ONZ w tej kwestii nakazywały sprawiedliwe roz-wiązanie kwestii uchodźców, umożliwienie im powrotu do domów, lub dostarczenie pełnego odszkodowania, jednakże żadna J tych rezolucji nie została przez Izrael wzięta pod uwagę. Amb. Amin Mahmoud Samy mieszkał przez wiele lat, przed rokiem 1947, ma terenach Palestyny. Wspomina, że byl świadkiem współżycia ludności arabskiej, żydowskiej i chrześcijańskiej. Zgoda między poszczególnymi odłamami była czymś nie tylko możliwym, ale i rzeczywistym. Dopiero działalność organizacji syjonistycznych wykopała przepaść istniejącą do dziś. Z tym się pogodzić nie można. — ZRA — powiedział ambasador — w pełni popiera cele i dążenia ruchu palestyńskiego. Nasz kraj działał i działa w kierunku położenia kresu rozbieżnościom między królewskim rządem Jordanii a partyzantami. Prezydent Naser pracował nad tym aż do ostatnich chwil swego życia. Prezydent Sadat czyni wielkie wysiłki, by walki w Jordanii nie mogły się już powtórzyć. — Sądzimy — powiedział dalej — że nikt nie ma prawa pozbawiać Palestyńczyków ich ojczyzny. Nit ma w tym niczego sprzecznego i rezolucją Rady Bezpieczeństwa nr 242, którą popieramy, ponieważ podkreślała ona prawo Pa7 lestyńczyków do powrotu do swoich domów. Międzynarodowy Tydzień Solidarności z Narodem Palestyny powinien poruszyć światową opinię publiczną, przypomnieć krzywdy wycierpiane przez ludność Palestyny, ukazać w całej grozie okrucieństwa popełniane przez okupantów, zmobilizować wszystkie! łudzi dobrej woli, którym drogi« są zasady sprawiedliwości. K. DZIEWANOWSKI Odczyt w Rzymie prof. S. Lorentzu RZYM (PAP). W poniedziałek odbył się w siedzibie stacji naukowej PAN w Hzymie odczyt prof. St. Lorentza na temat „Zamek Królewski w Warsz-awle” — udział włoskich architektów i artystów w jego budowie oraz problemy związane z rekonstrukcją Zamku Królewskiego”. Odczyt zgromadzi! tłumnie Polonię polską w Rzymie, a wśród niej licznych duchownych, rektorów polskiego instytutu i polskiego kolegium papieskiego w Rzymie oraz profesorów uniwersytetów watykańskich. Przybyli również przedstawiciele włoskiego świata naukowego i artystycznego, wśród nich wielu wybitnych architektów i historyków sztuki. (P) Uroczystości w Bredzić dla uczczenia poległych żołnierzy polskich (Od naszego korespondenta, Breda, 4 maja (P) Na polski cmentarz wojskowy w Bredzie. gdzie spoczywają wyzwoliciele tego holenderskiego miasta, żołnierze I Dywizji Pancernej gen. Maczka, przybyła ostatnio 45-osobowa tradycyjna „polska pielgrzymka”. Byia to czwarta już wizyta zamieszkałych w kraju rodzin poległych oraz byłych żołnierzy dywizji, zaproszonych przez holenderski komitet opieki nad grobami wojennymi, któremu patronuje królowa Juliana. Gości z Polski podejmowały w Bredzie miejscowe organizacje polonijne. . W uroczystości złożenia wieńców wzięli udział: ambasador PRL w Hadze W. Lechowicz, ambasadorzy Zw. Radzieckiego Rumunii, attaches wojskowi ami basad Polski i Z w. Radzieckiego, charge d’affaires ambasady Buł garii, burmistrz miasta Bredy oraz prezes holenderskiego komitetu opieki nad grobami pani Blom de Recht. Hołd poległym towarzyszom broni złożyli również byli żołnierze I dywizji osiadli w Bredzie oraz delegacje Polonii holenderskiej i belgijskiej. J. K. Amb. T. Olechowski u R. Maheu PARYŻ (PAP). Ambasador PRL we Francji T. Olechowski spotkał $ię we wtorek z dyrektorem generalnym UNESCO R. Maheu. Rozmowa dotyezyłą przygotowań do Międzynarodowego Roku Kopernikowskiego, który odbędzie się pod egidą UNESCO, oraz zbliżającej się wizyty R. Maheu w Polsce. (P) Zapowiedź dialogu jezuitów z ONZ Spotkani© U Thanta z P. H. Arrupe NOWY JORK (PAP). Red. J. się Górski informuje: odbyło tu pierwsze w historii ONZ spotkanie generała zakonu jezuitów z sekretarzem generalnym ONZ. Ocenia się je jako wydarzenie o duże; doniosłości, ze względu na fakt inauguracji dialogu pomiędzy jedną z najbardziej wpływowych organizacji Kościoła katolickiego a ONZ w dziedzinie rozwoju społecznopolitycznego. Podczas spotkania z Ił Thantem generał zakonu jezuitów P. H. Arrupe stwierdził, lż Kościół dał dowody pełnego zrozumienia pracy i działalności ONZ. Watykan darzy ONZ pełnym zaufaniem i Jest przekonany, że ONZ podejmie pierwsze kroki, niezbędne dla ustanowienia międzynarodowych zasad dla całej społeczności ludzkiej, zasad rozwiązania krytycznych problemów naszego wieku, zasad niezbędnych dla postępu w świecie oraz dla zapobieżenia wszelkim wojnom. Zakon jezuitów w pełni solidaryzuje się z tego rodzaju oceną pracy i zadań, stojących przed ONZ. Pedro Arrupe oświadczył, ił należy stworzyć takie struktury społeczne i gospodarcze, które zapewnią dobrobyt wszystkim. W naszej epoce Istnieją nadal takie groźne zjawiska, jak niesprawiedliwość, nierówność, których likwidacja wymaga daleko idących reform społecznych i politycznych. Nada! zbyt wąska warstwa społeczna koncentruje w swych rękach siłę ekonomiczną i polityczną. Dotyczy to nie tylko poszczególnych narodów, ale całej społeczności ludzkiej. Pomoc krajów bogatych dla krajów biednych jest nadal niewystarczająca. Generał jezuitów oświadczy! następnie. iż rozwijająca się ludzkość musi znaleźć sposoby rozwiązania tak nabrzmiałych problemów jak kwestia mieszkaniowa, pełne zatrudnienie, powszechna służba zdrowia oraz bezpłatna oświata, Wyraził zaniepokojenie z powodu tendencji panujących w świecie ludzi bogatych, gdzie dobro materialne staje się celem samym w sobie. nu Odpowiadając generałowi zakojezuitów, sekretarz generał, ny ONZ zapewnił go, ił ONZ docenia udział zakonu Jezuitów w realizacji zadań stojących przeć ONZ. Podczas konferencji prasowe; generał zakonu jezuitów oświadczył m. in„ te w czasie )ego pobytu w Polsce pozostawał pod głębokim wrażeniem osiągnięć uzyskanych w naszym kraju. (P) Komuniści Jugosławii aprobują decyzje Prezydium ZKJ BELGRAD (PAP). W Zagrzebiu w siedzibie Komitetu Centralnego Związku Komunistów Chorwacji odbyło się we wtorek spotkanie, w którym wzięli udział: członkowie Komitetu Wykonawczego ZK Chorwacji, przewodniczący komisji Komitetu Centralnego ZK Chorwacji, przewodniczący organizacji politycznych i społecznych republiki oraz przewodniczący Rady Wykonawczej Republikańskiego Zgromadzenia Narodowego, jak też przewodniczący i sekretarze organizacji terenowych Związku Komunistów. W komunikacie opublikowanym po spotkaniu stwierdza się, że postanowiono zwołać posiedzenie plenarne Komitetu Związku Komunistów Centralnego Chorwacji. Postanowiono też — stwierdza komunikat — podjąć konkretną akcję na forum organizacji politycznych i społecznych oraz innych instytucji aby umocnić pozycję prezydium Związku Komunistów Jugosławii. W Sarajewie odbyło się posiedzenie Komitetu Centralnego Związku Komunistów Bośni i Hercegowiny. W komunikacie opublikowanym po posiedzeniu w Sarajewie podkreśla się, że komuniści Bośni i Hercegowiny jednomyślnie ł zdecydowanie popierają stanowisko zawarte w komunikacie prezydium ZKJ oraz w przemówieniu prezydenta Tlto w Labinle. Sekretariat oraz stale komisje KC ZK Bośni i Hercegowiny mają obowiązek przygotować konkretny program akcji ideologicznej 1 politycznej dla Komitetu Centralnego. W Lublanie odbyło się posiedzenie sekretariatu Komitetu Centralnego Związku Komunistów Słowenii, na którym Jednomyślnie zaaprobowano decyzje Prezydium ZKJ oraz przemówienie prezydenta Tito w Labinie. (W) Piany rozbudowy techniki obliczeniowej w Zw. Radzieckim MOSKWA (PAP). W głównym ośrodku obliczeniowym państwowego Komitetu Rady Ministrów ZSRR do spraw Planowania (Gosplan) odbyła się konferencja prasowa, na której wiceprzewodniczący Gosplanu, M. Rakowskij, poinformował, że w ciągu bieżącej pięciolatki w ZSRR wprowadzi się około 1600 systemów zarządzania opartych na zastosowaniu techniki obliczeniowej. Systemy te zostaną wprowadzone we wszystkich gałęziach gospodarki. 4 W ciągu 5 lat powstanie ponad tys. ośrodków obliczeniowych — zarówno niewielkich, w poszczególnych przedsiębiorstwach, jak i potężnych — koordynujących pracę caiych gaięzi. Rakowskij podkreślił, że w połowie lat 70-tych w ZSRR wyprodukuje się 12—15 tys. najbardziej nowoczesnych maszyn matematycznych (komputerów) trzeciej generacji. (P) Doniosłość uchwał XXIV Zjazdu KPZR Wystąpienie Ł Honeckera na XVI plenum KC SB) BERLIN (PAP) Prxemswi»jąe na plenum KC SED, E. Honecker wyrazi) podziękowanie za okazane mu zaufanie i za wybór na stanowisko I sekretarza KC SED. Podkreślił on, że SED będzie konsekwentnie kontynuować zdecydowaną i stanowczą politykę, opierając się na wypróbowanej zasadzie kolektywności wszystkich organów partii, od podstawowych organizacji partyjnych po Komitet Centralny, Biuro Polityczne i sekretariat. Jestem przekonany — oświadczy! E. Honecker, iż będziemy kontynuować tę politykę przede wszystkim dlatego, że wszyscy znamy dojrzałość marksistowsko-leninowską siłę bojową naszej partii, że i nasze szeregi są zjednoczone i zwarte Rękojmią naszego dalszego zdecydowanego i pomyślnego marszu naprzód — oświadczył I sekre tarz KC SED — jest przede wzzystkim nasz niewzruszony, brath: sojusz z partią Lenina — Komunistyczną Partią Związku Radzieckiego, która jest potężnym oddziałem międzynarodowego ruchu komunistycznego. Będziemy zacieś- Współpraca kinematografii Polski i Węgier BUDAPESZT (PAP). Na początku maja na Węgrzech przebywała delegacja kinematografii polskiej sztuki z wiceministrem kultury I C. Wiśniewskim ha czo- 1» Przeprowadziła on«7 rozmowy i przedstawicielami kinematograf! węgierskiej, w trakcie których omówiono wykonanie planu współpracy za ub. r. oraz podpisane umowę o współpracy na lata 1971—1972. (P) niać nasze braterskie stosunki ze wszystkimi partiami marksistowsko-leninowskimi i wnosić swój wkład do umocnienia wspólnoty socjalistycznej i wzzystkieh sil antyimperialistycznych. Następnie E. Honecker złożył Sprawozdanie delegacji KC SED o XXIV Zjeździe KPZR XXIV Zjazd KPZR — powiedział on — ukazał dobitnie światową historyczną rolę KPZR jako zahartowanej w walce awangardy budowniczych komunizmu, jako kierowniczej siły międzynarodowego Ptorcsu rewolucyjnego naszej epo. ki. awangardy postępu całej ludzkości. Delegacja KC SED uważa, ii XXIV Zjazd KPZR był twórczyń forum najlepszych przedstawicieli awangardy leninowskiej. Doświadczenie KPZR, w którym zawarta Jest jedność rewolucyjnej teorii i praktyki, głębokie tezy i wnioski sformułowane na XXIV Zjeździ« KPZR, mają nieocenione znaczenie dla pomyślnego budownictwa społeczeństwa socjalistycznego w nrd. W systemie wzajemnych sojuszniczych zobowiązań nowego, socjalistyczego typu — stwierdził E. Honecker — coraz większego znaczenia nabiera koordynacja zewnętrznej działalności politycznej krajów wspólnoty socjalistycznej ściśle zespolonej wokół Zw. Radzieckiego. XXIV Zjazd KPZR stwierdził, *e głównym ośrodkiem tej koordynacji jest organizacja Układu Warszawskiego, inicjator rozwiniętego programu umocnienia pokoju w Europie, którego podstawowym punktem jest żądanie zapewnienia nienaruszalności istniejących granic państwowych. Honecker przypomniał słowa LBreżniewa, że wspólne wysiłki państw socjalistycznych doprowadziły do istotnego postępu w rozwiązaniu tak doniosłego dla unormowania sytuacji w Europie zadania, jak umocnienie międzynarodowej pozycji NRD. Honecker omówił w swoim referacie rozłamową dziaialość kierownictwa chińskiego. Zaznaczył on, że delegaci na XXIV Zjazd KPZR i występujący na zjeździć przedstawiciele bratnich partii z całym zdecydowaniem potępili rozbijacką działalność Mao Tsę-tunga, działalność którą cechuje zaciekła antyradzieckość. Grupa Mao Tse-tunga — powiedział referent — wyrządza dużą szkodę międzynarodowej klasie robotniczej i międzynarodowemu ruchowi wyzwoleńczemu w sytuacji, w której imperialiści aktywizują swoje agresywne działania przeciwko miłującym pokój narodom. Obecna sytuacja bardziej niż kiedykolwiek wymaga zwartości, wspólnych działań wszystkich antyimperialistycznych sil rewolucyjnych. Mówiąc o sytuacji w Europie Honecker podkreślił, że SED i rząd NRD w swojej zagranicznej polityce biorą za punkt wyjścia fakt, że ratyfikacja układów między ZSRR i NRF, a także między Polską i NRF wywarłaby korzystny wpływ na sytuację w Europie. Na zjeździć KPZR — oświadczył Honecker — podkreślano, że wejście w życie tych układów, przeprowadzenie ogólnoeuropejskiej konferencji do spraw bezpieczeństwa, uregulowanie problemów związanych z Berlinem Zachodnim — to niezbędne i ważne kroki n* drodze do trwałego pokoju w Europie, kroki, które należy realizować równolegle. Koła rządzące NRF powinny zrozumieć, że bezpośrednie ataki na te układy ze strony sił prawicowych i teza o wzajemnym związku między układami a uregulowaniem problemów, łączących się « Berlinem Zachodnim, podobnie jak wyraźne dążenie wpływowych kół rządzących do forsowania zbrojeń agresywnego sojuszu atlantyckiego, aby w ten sposób prowadzić rokowania z krajami socjalistycznymi z „pozycji siły” — to nie mające perspektyw próby zmiany układu sil w Europie na rzecz impe rial izmu. Referent zaznaczył następnie, ir interesy pokoju i bezpieczeństwa w Europie wymagają całkowitego uznania istniejących realiów. Na XXIV Zjeździe podkreślano, te nadszedł czas, aby ustanowić równoprawne stosunki między NRD I NRF na podstawie ogólnie uznanych norm prawa międzynarodowego E. Honecker podkreślił następnie, że XXIV Zjazd KPZR udzielił odpowiedzi na zasadnicze pytania dotyczące polityki gospodarczej partii w okresie dziewiątego planu pięcioletniego, który otwiera nowy ważny etap na drodze snoleczeństwa radzieckiego do komunizmu. Nasza partia, klasa robotnicza, chłopstwo spółdzielcze, inteligencja, wszyscy ludzie pracy NRD — powiedział on — z radością i zadowoleniem przyjęli uchwały XXIV Zjazdu KPZR. Bogactwo rewolucyjnych idei, marksistowsko-leninowska precyzja i niezłomny optymizm tych uchwał staną się przedmiotem szerokiej dysku, sji ogólnonarodowej, która roznoczęta została w naszej republice w toku przygotowań do VIU Zjazdu SED. W sposób jeszcze bardziej przekonywający znalazła tu potwierdzenie podstawowa zasada naszej polityki: uczyć się od Związku Radzieckiego, to znaczy uczyć się zwyciężać. Trwałe miejsce NRD po stronie Związku Radzieckiego i we wspólnocie socjalistycznej jest gwarancja pomyślnego rozwiązania wszystkich zadań na nolu budownictwa socjalizmu w NRD. Przebieg i uchwały XXIV Zjazdu KPZR — oświadczy7! na zakończenie Honecker — wymownie dowodzą, że na tym zjeździe wypracowano i nakreślono linię generalną, która ma ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju wszystkich sil rewolucyjnych świata, a zwłaszcza krajów so. cjalistycznych i ich kierowniczej siły — partii klasy robotniczej. (P) Referendum ludowe w Danii na temat członkostwa w EWG KOPENHAGA (PAP). Duńska Partia Socjaldemokratyczna wystąpiła z propozycją, aby pełne członkostwo Danii we Wspólnym Rynku stało się przedmiotem referendum ludowego. Jak donosi prasa kopenhaska, wniosek ten uzyskał aprobatę premiera Baunsgaarda 1 jego Partii Radykałów Liberalnych, a także Partii Socjalistów Łudowych. Tym samym przeprowadzenie referendum może być w zasadzie uważane za sprawę przesadzoną. (B) Zbliża się decydujący moment w rokowaniach Czy W. Brytania wejdzie de EWG? (Od stałego korespondenta) Londyn, w maju (P) W ryiiarę zbliżania się 11 maja, dnig spotkania ministrów Wspólnego Rynku, na którym mają napaść wiążące decyzje co do wejścia W. Brytanii do EWG, napięcie zwiększa się tutaj z tygodnia na tydzień, czego zewnętrznym przejawem jest wzmożona aktywność polityków obu partii. Harold Willen wystąpił niedawno z zasadniczymi obiekcjami co do eony jaką wymusić chce na W. Brytanii „Szóstka”, zaś premier Heath, który przed trzema tygodniami, podczas pobytu w NRF. roztaczał tragiczne prognozy dla Europy zach. jeśli nie przyjmie do siebie Anglii, uderzył obecnie w nutę dosłownie liryczną: zjednoczona Europa — powiedział — będzie takim miejscem na ziemi, gdzie artyści będą mogli żyć i tworzyć, miejscem gdzie człowiek będzie mógł śpiewać wesołe piosenki o pokoju wszystkim swoim sąsiadom... Brytyjska opinia publiczna sadzi jednak, że U maja nie zapadną ostateczne decyzje, choć w Londynie uważa się. że czas dojrzał do podjęcia wiążacceh zobowiązań. Min. Rippon, odpowiedzialny za rozmowy z EWG, mocno naciska na to. aby „szóstka” zajęła wreszcie jednolite stanowisko (co oznacza, aby Fran-cja przestała mnożyć przeszkody), zanim ministrowie zasiądą 11 maja za wspólnym stołem. Dla konserwatystów dalsze przedłużanie negocjacji oznacza wzmożona krytykę ze strony oponentów. Może też spowodować, że w wyborach uzupełniających do władz lokalnych, które odbywać sie będą w dniach 10—15 maja, labourzyści zdobędą więcej miejsc aniżeli sie przewiduje. Stawiana przez Francje kwestia dostaw na rynek brytyjski artykułów żywnościowych z krajów Wspólnoty Brytyjskiej nabrała teraz niemal zasadniczego znaczenia. Niedawno w Londynie przebywał premier Nowej Zelandii, który stwierdził, że dla jego kraju strata rynku brytyjskiego (Nowa Zelandia dostarcza tutaj 90 proc. swego masła, 75 proc. sera, 90 proc. baraniny) oznaczałaby katastrofę ekonomiczną. ANDRZEJ BRONIAREK Otwarcie zjazdu węgierskich związków zawodowych BUDAPESZT (PAP), 4 ł>m. rozpoczął się w Budapeszcie XXII kongres węgierskich związków zawodowych. W jego obradach oprócz delegatów z całych Węgier uczestniczą także delegacje zagranicznych związkowców z 44 krajów. Na czele delegacji polskiej stoi przewodniczący CRZZ, członek Biura Politycznego KC PZPR w W. Kruczek. Po uroczystym rozpoczęciu obrad referat omawiający węzłowe problemy węgierskiego ruchu zawodowego wygłosił sekretarz generalny Wigierskiej Krajowej Rady Związków Zawodowych, czlo^ nek Biura Politycznego KC WSPR — S. Gaspar. (B) Ogólnoeuropejska konferencja bezpieczeństwa - centralnym zadaniem polityki Finlandii HELSINKI (PAP). W najbliższym okresie Jednym z centralnych zadań Finlandii w dziedzinie polityki zagranicznej będzie działalność zmierzająca do zwołania ogólnoeuropejskiej konferencji w sprawie bezpieczeństwa — oświadczy! przewodniczący partii Centrum J. Virolainen, Podkreślając, te idea konferencji cieszy się eoraz to większym poparciem na całym świecie, J. VI- rolalnen powiedział, że partia Centrum całkowicie popiera stanowisko rządu fińskiego w tej kwestii. Wyraził on ubolewanie, że niektóre kraje Europy zachodniej oraz USA hamnja zwołanie ogólnoeuropejskiej konferencji, wysuwając różne warunki wstępne. (P) Sensacje „Quicka”... (P) Czytelnicy zachodnioniemleckich. a przede wszystkim monachijskich brukowców mieli okazję pOżińjnia wstrząsających przeżyć dwóch reporterów tygodnika ,,Quick", którzy postanowili —jak piszą - sforsować „żelazną kurtyną”. Być może wiodła ich tani zawodowa żądza sensacji, a może też swoiście pojęty wkład do normalizacji stosunków między NRF a niektórymi państwami ob oi u socjalistycznego. Reporterzy „Quicka” wykorzystali więc tę szansę, wsiedli do samochodu i żwawo ruszyli do Polski. Celem ich wielce ryzykownej — jak się niebawem okaże — to|/prawy, była chęć napisania reportażu o morderstwach, kradzieżach itp. przestępstwach kryminalnych w naszym, „czerwonym”, jak. go nazywają, świecie. Mniemać trzeba, że reporterzy wywiązali się z zadania zadowalająco, skoro redakcja „Quicka” w nr 1S z 28 kwietnia br. poświęciła relacji z podróży cztery bita, bogato ilustrowane kolumny druku. Swego rodzaju dziennikarskim smaczkiem miał być zamieszczony na osobnym miejscu opis niebywałych perypetii, jakie przeżyli reporterzy w drodze powrotnej. Mowa w nim o próbach odebrania wysłannikom tygodnika tak ciężko zebranego materiału prasowego i zdjęć. Musiały być to niemałe rewelacje, skoro reporterzy w pewnej chwili zdecydowali się zakopać swe dossier w lesle kolo Kielc, a dopiero po „zgubientu” prześladowców wykopali je i bohatersko przewieźli przez granicę. Jak. Tego, niestety, nie dowiedzieliśmy się. Redakcja pokwitowała szczegóły krótko: „To nasza tajemnica A więc boniba! . Dziennikarska bomba zza „żelaznej kurtyny”, oczywiśCle poparta mrożącymi kręw w żyłach przygodami autorów! Tym bardziej dynamitowa, te przecież ło dopiero oni, wysłannicy „QuickC", pierwsi mogą poinformować Zachód, dotychczas tych możliwości jakoby pozbawiony, iż za „żelazną kurtyną", dzieją się również katastrofy, morderstwa, grabieże, o czym opinia polska rzadko się dowiaduje. Hinter dem Eisernen Vorhang gibt es keine Katastrophen, keine Verbrechen, keine Morde. Die „Rote Welt” hat heil zp sein. Wie sie wirklich aussieht, erfahren sogar ihre Bewohner nur Setten - wir Im Westen fast nie. QUICK-Reporter durchbrachen Czytelników to Polsce zainteresuje niewątpliwie, czego dotyczyły owe z takim trudem przemycone do Monachium materiały. Otóż „Quick” poświęcił cztery kolumpy druku opisowi źródeł i przebiegu procesu Zakrzewskich, odpowiadających przed sądem w Kieleąch za zamordowanie siedmiu osób, w tym całej rodziny Ltpów z Rzepina. Nasze pismo, a także radio t telewizja oraz prawie wszystkie dzienniki 1 liczne periodyki, relacjonowały przebieg tego jeszcze nie zakończonego procesu, na bieżąco, od. dnia sporządzenia aktu oskarżenia, do chwili przesłuchania ostatniego świadka. Publikowaliśmy też zdjęcia częściowo wykorzystane przez tygodnik. Gdzież więc ta „bomba”1 Gdzie rewelacjeT (ao) Udział Polaków w KPCz (Od naszego stałego korespondenta) Praga, w maju (P) „Zjazd naszej partii, zwołany na Zielone Świątki do Karwina, obradował przez trzy dni i przyjął w niedzielę 15 maja historyczną uchwalę. Przy wielkim entuzjazmie prawie wszystkich delegatów przegłosowano wstąpienie do IU Międzynarodówki i zmianę nazwy partii. Spośród 56» delegatów tylko 7 glosowało przeciwko...”. Tak pisało 17 maja 19*1 r. „Rude pravo”, które w dzień później ukazało się po raz pierwszy jako organ Czechosłowackiej Partii Komunistycznej. W Malej Encykloofdi) Historii Czechosłowacji znaleźć można pod datą 14—16. V. 1921 r. krótką wzmiankę: „XIV Zjazd Czechosłowackiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej (lewicy) stał się ustawodawczym zjazdem KPCz". A dalej czytamy: „12. VI. 1921 r. - lewica Polskiej socjaldemokratycznej Partii zdecydowała się założyć polską sekcję KPC*”, W woj. ostrawskim żyj« jeszcze wielu Polaków-obywateli czechosłowackich, którzy łorzed pięćdziesięciu laty brali udział w tworzeniu tej polskiej sekcji KPCz. Najlepszym źródłem informacji o tamtych historycznych wydarzeniach jest powszechnie znany i ceniony dr Stanisław Zahradnik, kandydat nauk historycznych, absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Karola w Pradze. Mieszka obecnie w Trzyńcu, gdzie jest kierownikiem archiwum zakładowego i muzeum miejscowej huty. Jednoczeónie pracuje naukowo, zajmując sie historia Śląska Cieszyńskiego, a w tvm przede wszystkim ruchu komunistycznego. W najbliższym czasie ma sie ukazać jego książką uL „50 lat Partii w Trzyńcu”. Spotkaliśmy s!e w miejscowym domu kultury, by przypomnieć udział i wkład Polaków w tworzeniu KPCz na tutejszym terenie, by wspomnieć czołowych działaczy KPCz: Karola Śliwkę z Bystrzycy, który od 1925 do 1938 r. był z ramienia partii posłem Slaska Cieszyńskiego do parlamentu, a zarazem członkiem komitetu okresowego KPCz w Ostrawie; Fryderyka Krausego z Trzyńca, od początku istnienia partii pełniącego funkcje sekretarza komitetu powiatowego, który był również miejscowym radnym; Pawła Kłusa z Oldrzyehowic. który prowadził na tym terenie komunistyczne związki zawodowe. Cl *.r*ej czołowi działacze komunistyczni — Polacy zginęli z rąk okupanta hitlerowskiego w obozach koncentracyjnych. Bohaterską męczeńską śmiercią poległe w latach okupacji jeszcze wielu Innych komunistów czechosłowackich narodowości polskiej. Ginęli w lochach gestapo 1 w obozach koncentracyjnych, ginęli także bronią w ręku, walcząc w oddziaz łach partyzanckich, często w szeregach naszej Gwardii Ludowej, która swoim działaniem obejmowała i te tereny. Wróćmy jednak do początków do wydarzeń sprzed pięćdziesięciu laty. Polski ruch komunistyczny na Śląsku Cieszyńskim formował się już w latach plebiscytu 1919—1921. Wpływała na to przede wszystkim struktura socjalna polskiej grupy narodowej ma tym terenie. 60 proc. robotników miejscowego przemysłu stanowili właśnie Polacy, a również biedota chłopska w dużym procencie była narodowości polskiej. Pierwsze komórki komunistyczne w miastach i na wsi czeskiego Śląska Cieszyńskiego tworzyły się już na początku 1921 r„ chociaż partii komunistycznej jeszcze wówczas nie było. W historycznym zjeździe w Pradze w maju 1921 r. brali również udział i komuniści z rejonu cieszyńskiego, ale nie weszli oni w skład powstałej wówczas KPCz. Dopiero 12 czerwca tegoż roku, na zjeździe Polskiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej w Karwinie powstała Komunistyczni Partia Czechosłowacji (sekcja IB Międzynarodówki, oddział polski). Taka była oficjalna nazwa. Ni« było to przekształcenie PSPR w partię komunistyczna, ale oderwanie się od niej większości, która zadeklarowała przyłączenie się do komunistycznej Międzynarodówki, W kilka miesięcy później, 26 października, odbyt się w Pradz« zjazd zjednoczeniowy wszystkich narodowych oddziałów 1 sekcji KPCz. Powstała jednolita KPCz. której pełnoprawnymi członkami stall się komuniśei i Innych narodowości — obywatele czechosłowaccy: Polacy, Niemcy, Węgrzy, Ukraińcy, •— U mas na czeskim Śląsku Cieszyńskim KPCz miała prze? cały czas w latach międzywojennych bardzo polski charakter «— mówi dr Ząhradnik. — Cała sprawozdawczość i dokumentacja komórek i organów KPCz prowadzona tu była w języku polskim. Również orean partii ukazywał się po polsku. Początkowo był to „Głos Robotniczy”, który w 1930 t. zmienił nazwę na „Głos Robotniczy i Włościański”, a w 1937 r, na „Głos Robotniczy i Ludowy”. Kontynuatorem tej komunistycznej prasy jest dziś „Glos Ludu” — Djsmo Północno - Morawskiego Komitetu Okręgowego KPCz W Ostrawie, ukazujące się w 1ezvku polskim. Historia KPCz na czeskim Śląsku Cieszyńskim wymaga jeszcze wielu badań naukowych. Warto, by ktoś się tym poważnie zajał. Dr Zahradnik traktuje przecież swoje badania — z konieczności — jako nrace uboczna. Nazywa to nawet swoim hobby. A tu potrzebna byłaby praca badawcza. podjęta póki żyją jeszcze ludzie pamiętaiacy tamte ezasy. którzy brali aktywny udział w tworzeniu ruchu komunistycznego na tym terenie. Przy okazji jubileuszu 50- leei-a KPCz warto przypomnieć dzieje tej partii na czeskim Śląsku Cieszyńskim, której trzonem bvli zamieszkujący tu Polacy. Ich praca i wałka w szeregach KPCz były dowodem wielkiej dojrzałości kłasowei i pełnego poczucia intern aeionalizmu. MAREK DUNIN-WĄSOWICZ U Thant o sytuacji w Afryce Południowej NOWY JORK (PAP). Sekretarz generalny ONZ U Thant oświadczył, że ONZ znajduje się w impasie, jeśli chodzi o sytuację na południu Afryki. Przedstawił on propozycję, aby Rada Bezpieczeństwa odegrała decydującą rolę w znalezieniu wyjścia z tego impasu. Przemawiając podczas otwarcia obrad przedstawicieli kilku wyspecjalizowanych agencji ONZ, zajmujących się problemem Afryki Południowej, U Thant ostrzegł że najbardziej jaskrawe przypadki masowego pogwałcenia praw człowieka zdarzają się na południu Afryki. U Thant zaapelował także, aby Rada Bezpieczeństwa oprócz znalezienia właściwego rozwiązania problemu południa Afryki podjęła skuteczną akcję przeciwko tym państwom, które nie przestrzegają rezolucji i postanowień ONZ. (W) Premiera w Moskwie filmu „Legenda" MOSKWA (PAP). We wtorek w kinie „Udarnik” w Moskwie odbyła się premiera polsko-radzieckiego filmu „Legenda”. Zgromadzona publiczność powitała gorącymi oklaskami delegację filmowców polskich, zaś polscy 1 radzieccy autorzy filmu otrzymali wiązanki kwiatów. Film został przyjęty z aprobatą przez publiczność mosKiewską. (W) Na Bliskim Wschodzie (DOKOŃCZENIE ZE STR. 1] skwy, gdzie pełni funkcję ambasadora Szwecji, spotkał się w poniedziałek z ambasadorem ZRA, M. Ghalebem. Jak donosi Al Ahram, przedmiotem rozmowy była sytuacja na Bliskim Wschodzie w świetle przemówienia 1-majowego prezydenta ZRA Sadata i zapowiedzianej wizy *v Rogersa w Kairze. (B) „Izwieslicj" o agresywności Izraela MOSKWA (PAP). We wtorkowym numerze dziennika „Izwiestia” W. Matwiejew. komentując niedawną konferencję rządzącej partii Izraela, pisze, że Tel Awiw pokłada obecnie swe nadzieje ni< w sile prawa międzynarodowego, lecz w „prawie” brutalnej siły. W uchwale tej konferencji wysunięto aneksjonistyczne żądania dokonania „znacznych zmian” granic Izraela — oczywiście na korzyść tego państwa. Koła rządzące Teł Awiwu podkreśla komentator — gotowe są nadal igrać z ogniem, aby kontynuować zaborczv kurs polityki zagranicznej. (P) Wolosiewiczówno odwiedzi Polskę NOWY JORK (PAP). W mieście Cleveland, gdzie zamieszkuje ponad 150 tys. Polaków, odbyło sie 29 kwietnia br. uroczyste otwarcie wystawy pt. „Polska dzisiejsza”. Podczas uroczystości otwarcia wystawy konsul generalny PRL K. Ciaś wręczył w imieniu PKOl pamiątkowy medal olimpijski Stelli Wąlasiewiczównie, byłej mistrzyni olimpijskiej oraz zaprosił 1ą do Polski dla wzięcia udziału w drugim światowym sejmiku działaczy olimpijskich, który odbędzie sie w lipcu br. w Warszawie. Stella Walasiewiczówna, dziękując serdecznie za zaproszenie, oświadczyła że odwiedzi znowu Polskę. (P) W. Scheel za uwolnieniem R. Hessa BONN (PAP). W wywiadzie dla tygodnika „Stern” min. spraw zagranicznych NRF W. Scheel z wypowiedział się za zwolnieniem więzienia byłego zastępcy fuehrers Rudolfa Hessa. Hess został skazany w roku 1945 przez Trybunał Międzynarodowy w Norymberdze na karę dożywotniego więzienia. (P)