Jelenkor, 1840. január-december (9. évfolyam, 1-104. szám)
1840-05-16 / 40. szám
FOGLAIAT : Magyarország és Erdély (az országgyűlés befejezve; nádorunk ő cs. kir. fhgysége Budapesten; budapesti napló: a’ bajai lakosság ínsége, literatúrai újdonságok, magyar játékszín; ’s a’t egyezkedés a’ költözés-pénz ügyében Ausztria s Hollandia közt; válasz a’havasalföldi nagygyűlést megnyitó beszédre; tót-pelsőczi hit; ’sa’ t.) Amerika. Spanyolország (Zurbano győzelme; vallomások a’ cortesben ; Espartero a’ polgárharczot rövid idő múlva bevégzendi; a’ baszk tartományokban uj zendülési merény ; ’s a’ t.) Anglia (parliamenti ülések; elegy; ’sat.) Francziaország (Nápoly elfogadja a’ francziák közbejárulását; kamraviták Hayti ügyében; Lajos Fülöp névnapja; ’sa’t.) Olaszország, Svédország. — 9 Jagrarország és Erdély. Kegyes Fejdelmünk ő cs. kir. Felsége fels. asszonyunkkal f. hó 1 i kén esti Gorakor érkezett Pozsonyba harangzúgás,álgyűdörgés ’s éljenkiáltozás közt az országgyűlést személyesen bezárandó s a’ megállapított törvényczikkeket szentesítendő, mi máj. f3kán meg is történt. Alilly őszinte hódolatu tisztelettel viseltetik a’ magyar nép nemcsak koronás Urunk hanem az országló ház tagjai iránt is, újólag tanusstá kitünőleg Pozsony és Budapest. Máj. 1 jén t.i. főiig Károly D fens, az asperni hőst mint Árpád gőzhajón Albert főiig fiászul keblökbe érkezőt mind Pozs. mind Budapest szives öröm.’s éljen kitörésekkel fogadá; május 14én pedig Budapest főiig Nádorunk ő cs. kir. fenségét mint István főiig fiástul az országgyűlésről Marianna gőzösön visszatérőt. Ugyanis máj. 14kére lévén kitüzetve a’ főlig Nádor visszajövése, a'nemzetünki hármas színre festett 's gyzalogkorláti küloldalain zöld fiatalokkal fellombozott dunahid hajóji mind két végeiben száznál több nemzeti szinü zászlócska lengett. Efölött tisztelgésül a’lovag és gyalog polgár katonasággal a’ révpadhoz járult két sor szövetnekessel a’pesti és városi tanács. Ámbár pedig néha közönként permetezett is egy kis langyos eső,még sem gyéritvén a’mindenfelől oda hullámzott sokaságot, tömérdek nép özönlé el a’ két város partmellékit, ablakit, erkélyit, szomszéd téréit’s utczáit. Mind a két part hosszában a’ szigetektől lefelé döbörgött a’taraczk, ropogott a’puska, villámlással susztorgott ég felé a’ röppentyű, vidám lövéseket durrogtatott az ő tíz Gellértjok is, ’s örömtüzben villogó csillagásztornya tündér palotaként mintegy a’ légben függve a’ nap áldozta óta szinte örömfényben tündöklő két főváros délnyugati szakára látszott könyökleni, időszakonként egy rendes és pesti polgárkatonasági hangászkar váltakozó zenéje mulattatá a’ várakozó tenger népet. E’szives fogadási tanújeleket koszorúzá fens. Nádornénk is, ki midőn esti 10 óra tájban a’ számos lobogókkal, szellegekkel (AVimpern) s lámpákkal diszesitett hullámhasító Marianna a’révpad felé kanyaróit, hintajából a’ révpadra kiszállott ’s a’ pest városi tiszthatósággal a’ révpad tűzben ragyogó fokán fogadá a’ szeretve tisztektet. Harsogó éljenvihar üdvözlé mind a’ két partvidéken az óhajtva érkezőt ’s diszhintóba ülte után a’ két város minden utczáji ’s épületeinek örömfényü sugárzása közt szakadatlanul kiséré az ünnepélyes hidon által, hol Buda csinos polgárkatonasága verseny diszelgéssel fogadá ’s kalauzolá a’ várpalotába. Itt az oda gyűlt minden rendű kormányhatóságok ’s pestmegyei küldöttség tevék koronázatul örvendező udvarlásikat a’ szinte éjfélig dörgött mozsarak robogási közt. Számos épület szembetűnő fényt árasztott Budán és Pesten. Kiötlőbbek valának Pesten : a’ kalmárcsarnok, város redoute homloka, a’ létesülendő lánczhid pesti oldalán felállitott három galamigramisi magyar színház ’s a’ t. Budán pedig a’ vára- és főplebániaház, mellynek hét ablakai mindegyikén egy egy szó vala átvilágítva olvasható köv.értelmű versben : Nádor gyenge világ ez tettid fény-özönében ’s a’t. A’ f. h.őkei elegyes ülésben olvastatott köv. kir. válasz a’ váltót.könyvvel öszszeköttetésben álló törvények tárgyában. (máj. 2.) Sacrae etc. Ad supplementas Codicis Cambiomercantilis, eas praeterea, quae in nexu earum rogandae consentur Leges,ope demissae Repraesentationis Dominorum SS. et 00. de 30. Apr. a. c. altissimae ratihabitioni summeratae Suae Maj. Sacr. substratas, Eadem illum ipsum, quem circa addendum calabiali illi Instituto majorem etiam perfectionis gradum, alias professa est, animum, debitae secus etiam Justitiae administrationi quam maxime solicite intentura, applicuit. Et quantum ad Articulum de negotiationibus publicis, ac in specie modo easdem suscipiendi, observat Alterata Sua Maj. Sacr. , summam projectatarum hanc in rem Legum ad id unum redire, quod dehinc quivis, praeter personas §. 2 de Art. Imi in specie exceptas, qui Firmam suam praenotari fecerit, erga solam libros ordinate ducendi obligationem, ubicunque, et qualemcunque majorem minorem renegotiationem publicam suscipere et exercere valeat ; ab aliis vero, qualia in Codice Cambio-mercantiliper regnicolarem 1827. exmissam Deputationem Parte Uda elaborati sui Art. Imo proponuntur,requisitis, in serie earundem sinpliciter praescissum haberi. Relate ad haec provide significandum, Dominis SS. et 00. benigne jussit , hubita projectatae legis dispositioni, tamquam quae praevigentem in respectu negotiationum hujusmodi, ordinem, correlationesque Regnicolarum legalibus institutis innixas, imo vero ipse quoque instituta haec mutuo sibi juncta nexu ex abrupto convelleret, annuere Se tanto minus posse, quod etiam si in ineundis hujus generis consiliis id inprimis necessarium non esset, ut in applicatione theoreticorum principiorum actualis rerum status, juriumque legitime acquisitorum experentiaeque ratio habeatur, illud in proclivi plane sit , si nemo dehinc desideratas adusque in suscipienda negotiatione publica qualitates docere isthic obstrictus fuerit, exteros in ineundis cum intraregnanis stipulationibus non tantum cautiores, verum difficiliores etiam reddendos, et Credito, cui per Scita Codicis Cambio-mercantilis subveniri intenditur, majoribus etiam implicito ambagibus, ipsum quoque Commercium non tam promovendum, quam impediendum fore. Objecto proin Articuli hujus, salvis §§. 9. 10. it,velut qui nullis ob noxii reflexionibus sunt, ad ulteriorem pro re nata auditis — ductu exempli quoque anno 1802 dati, — etiam idoneis Status mercantilis Tndividuis suscipiendam pertractationem relegato; ad subsequuni§-i]m lOnuin cupere Altefatain Suam Maj. Sacr., ut DD. SS. et 00. uberius expendant : an Extractibus Librorum mercantilium per ipsum Debitorem subscriptis,Extractus per solos tantum respecti vae Jurisdictionis Magistracies recognitos parificari, nec ullum inter duplicis ordinis Instrumenta haec quoad ipsum etiam validitatis eorum tempus interponi discrimen oporteat? Ad projectatas de diversis Societatum speciebus Leges : de benigna Suae Maj. Sacr. mente, dignum ulteriori Dominorum SS. et 00. deliberatione est, an non provisionibus capite hoc deductis subnectendum sit: Causas Societatum utriusque generis, si haeimprocollatae sint, ad Tribunal, penes quod improtocollatio intercessit, pertinere, atque id quidem in utroque casu, seu Societas eadem contra Commembra sua querulans, seu in respectu eorum querulatapars sit; cainbialibus etconcursualibus causis, ad distinctam Legum provisionem spectantibus. Ad §-um 54 et subsequos occurrit : non satis ex tenore eorum dignosci, nura Societates quoque in Articulo 25: 183G. attactae . et ab influxu Consilii Regii Loc. ibidem descripto abstrahi nequeuntes, sub ictura dispositionum harum pertrahi intendatur; — quod si ita, tum vero et harum, et vero quarumque generatim non pure mercantiaruin actionariarnm Societatum in respectu, rnotivo etiam sui in determinandam Crediti publici sortem influxus, Inspectionem Regiam medio Consilii Regii Loc. exerendam, quoad Planum, Scopum Statutaque earundem. diserte praesalvandara, in reliquo autem, et circa projectatas §§. 55. 56.57. provisiones congrua diserte decernenda esse. Ad Articulum, qui de Vectoribus inscriptus est, signanter vero Jum ejus lOuin ipsum gravius rei hujus momentum exposcit, amplioribus id curis expendi, an provisionem isthic projectatam, alia eum in sensum commutari non intersit provisione, ut in causis g-o hoc denotatis , optioni querulantis relinquatur, an is causam suam coram Tribunali mercantili Districtus, in quo pars querulatadegit, aut coram competente ordinario huius Judice primae Instantiae prosequi velit? etinsoloduntaxat illocasu, dum querulatus in loco Tribunalis Cambio-mercantilis habitat, causa similis coram hoc suscitari, caeterum procedura coram utroque, tam ordinario, quam cambiali Foro summaria et verbalis esse, et Sententia indilatc Executione mancipari debeat. Ad Articulum subsequum de Intabulatione, et in specie §. 22. ulteriorem perinde deliberationem poscit, an amortisalionem Obligatorialium ad eum unicum duntaxat,qui hic propositus est, casum: si nempe Creditor comprehensam in iis summam persolutam esse recognoscat, restringi expediat? — Ad Art. de Concursu $. iOum. rccensitaque inibi insolventiae indicia accenseri postulat et id, si Mercator libros suos mercantiles non conclusos ultra 90 dies adhaerere admittat, aut hi manifestas vitiationes praeseferant. Ad Articuli ejusdem §. 32. Dominis SS. et 00. deliberandum committit Altefata Sua Maj. Sacr., an ad antevertendas fraudes, elusionemque bonae fidei creditorum provisioni $pho hoc comprehensae praemittendum non sit quovis a Cridatorioet contra Cridatarium ante quindenam, quae publicationem Concursus immediate praecedit, praesusceptos passivos Tractatus, actusque etiam coram jure initos, pro talibus, quorum intuitu editae Literae probam non praestent, verum requirant, considerandos esse. Cujusmodi provisioni dein tenor §phi hujus subnectendus foret. Eo porro ad §§. 50. et 64. suapte intellecto , quod attactae in his interlocutoriae Sententiae Appellatam non recipiant; pluralitas vero Deputatorum inter se §. 56. desiderata secus, quam in §o 52., ubi pluralitatem illi constituunt, qui inter Creditores ratione summae potiores sunt, ac proinde in posteriori §. 56o casu per capita numeranda; ad §. vero 78. addendum videtur: quindenam §o hoc concessam currere a momento, quo alia §. 77o attacta quindena exspiraverit. Quoad §. 81. factamque inibi inter obtingentiam contributionalem pro anno, quo concursus apertus est, emensam, et a priori, aut remotioribus annis in restantia haerentem differentiam, Sua Maj. Sacr. praesenti Judiciorum usui insistit. Denique circa processus concurs., nullo Fori primae Instantiae, coram quo suscitati sunt, discrimine via appellatae ad Forum revisorium, pro causis cainbialibus constitutum, deducendos Suam Maj. Sacr., re Sccuin penitius deliberata, consideratoqueeo, quod Judicum Fori revisosorii Cambialis munus, praxisquejud. ex professo, intra solam tantum legum Carab. sphaeram versetur ; ii proinde, obstante etiam positiva aliorum locorum experientia, eundem ad alias etiam, quae in causis concurs, passim occurrunt, graviores saepe juris privati ordinarii quaestiones rite decidendas habitum, allaturi praesupponi nequeant ; Parti lae §. 98 annuere non posse. A icissim tamen de utilitate sanciendae in eo provisionis, ut respectu omnium in genere causarum concurs, unum idemque Forum appellatorium, easdem in cohaerentia partis secundae praecitati §i ad se intraDominium deducendas mox et indilate in revisionem sumtarum, ita persvasamesse, ut pro teneritudine Sui injustitiam, debite.promtissimeque administrandam,animi, nec requisitum ad obtinendum finem hunc Aerarii impendium recuset, benigne Eandem desiderare , ut cum scopus hic per decernendam §. 3o Art. 45. 1832,6 analogam dispositionem, medio Tabulae Regiae omni in respectu