Új Magyar Muzeum 6/2 (1856)
Történettudományi osztály - Podhradczky József: Szent István király kettős keresztjéről
SZ. ISTVÁN KIRÁLY KETTŐS KERESZTÉRŐL. 113 király mint magyar apostol, s mint apostoli szentszék követe, keresztet. Hogy szent István király az apostoli szentszék követségével s hatalmával föl volt ruházva, IV. Béla király 1237-dik évi oklevelének kivonata, mely Pozsony város levéltárában létezik, bizonyítja: „Cum privilegium Sancti Stephani Regis, partter et Legatiunc Sedis Apostolicae, hospitibus Albensibus concessum — suisset conversum in cinerem.“ Ismét IV. Béla király mondja 1238-ban IX. Gergely pápának írott levelében: „Petimus, ut Officium Legationis, non alii, sed nobis, in terra Assani committatur, ut habeamus potestatem limitandi dioeceses — quia haec omnia beatae memoriae Antecessori nostro, Sancto Stephano sunt concessa.“ Mert szokás volt e követséggel s hatalommal a keresztyén fejedelmeket is fölékesíteni. „A Latere Legati, seu Apostolici cum amplissima auctoritate, quae tanta est, ut toto Legationis tempore, non secus, ac ipse Pontifex, honoretur, et suprema in Rebus Ecclesiasticis potestate gaudeant (ilyen volt, hogy érsekeket és püspököket nevezhetett, s egyházi megyéket állíthatott). Iidem vero Legati Apostolici a Latere, munus Regibus etiam inditum esse a Pontificibus Romanis, Rogerus Hovedenus docet Ann. Chr. 1164., ubi Henrico II. Regi Pontificem concessisse, ut Legatus esset totius Angliáé.“—Job. Jacobi Hoffmanni Lexici Universalis Continuat. 1683. föl. Tom. I. pag. 983.—Az ilyen apostoli szentszék követe s fejedelem Patriarcha címet is viselt: nazpcapyris, azaz: nazpcaq apywv— Gentis Primas, méltóságára nézve a római anyaszentegyházban, pápa után, ki hármas kereszttel él, legelső; ezért kettős keresztje volt, mely közönségesen patriarchai keresztnek hivatott. „Omnis autem illius modus, figura et reliqua per se loquuntur, esse Apostolicam, et earum simillimam, quae Legatis Romani Pontificis consvevit praeferri. Hinc praeclare, me iudice, mond Kollár Ádám, Hist. Dipl. Juris Patronatus Regum Hungáriáé. Lib. I. Cap. 8. p. 42—43. Illustr. Renatus laudati milii iam supra Operis p. 149. Imprimis, inquit, Crux gemina Coronae adjuncta fuit, S. Stephano Regi Hungáriáe praeferenda eo nimirum respectu, quod Rex simul et Apostolus Hungarorum esset; Regiam simul et Apostolicam dignitatem ac Professionem, ex Conversione suae Gentis ad Fidem AC AD. ERT. 1856. III. 8