Zycie Warszawy, kwiecień 1974 (XXXI/78-102)
1974-04-27 / nr. 100
ZYCIE WARSZAWY NR 100 (9492) • 1 ZŁ SOBOTA, 27 KWIETNIA 1974 R. Istnieje od 1944 roku Z prac Prezydium Rządu Poprawa gospodarki paliwowo - ewergeivcznei Ochrona potów rolnych i leśnych Zasady podwyżek płac w handlu wewnętrznym (P) Jak informuje rzecznik prasowy rządu — 26 bm, na swoim kolejnym posiedzeniu Prezydium Rządu rozpatrzyło program dalszych posunięć zmierzających do poprawy gospodarki paliwowo-energetycznej. Program ma charakter kompleksowy. Zawarte w nim są — obok przedsięwzięć o charakterze doraźnym, dotyczących głównie eksploatacji urządzeń energetycznych — różne zamierzenia, których urzeczywistnienie, choć wymagające często dłuższego czasu, będzie miało zasadniczy wpływ na oszczędne, racjonalne zużycie paliw i energii w całej gospodarce, głównie zaś w przemyśle i gospodarce komunalnej. Chodzi przede wszystkim c prace związane z projektowaniem i konstrukcją nowych oraz modernizacją istniejących urządzeń energetycznych, sposób zapewniający zmniejszew nie jednostkowego zużycia paliw i energii. Temu samemu celowi będą służyć nowe rozwiązania technologiczne, automatyzacja systemów ciepłowniczych, regulacja sieci, a także wprowadzanie metod umożliwiających stosowanie tańszych bądź bardziej dostępnych nośników energii. Program precyzuje dla różnych dziedzin gospodarki konkretne zadania ilościowe, zakładające uzyskanie docelowych oszczędności w zużyciu -paliw i energii — do 1980 r. W dziedzinie rolnictwa Prezydium Rządu ustaliło szereg kolejnych przepisów wykonawczych do ustawy z października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów, Rozpatrzono również i przyjęto przygotowany przez Ministerstwo Rolnictwa program rozbudowy i modernizacji systemów oraz urządzeń pomiarowych i sygnalizacyjnych państwowych służb hydrologiczno-meteorologicznych. Obejmuje on różne przedsięwzięcia, które zamierza się zrealizować do 1980 r. Umożliwi to wydatne podniesienie efektywności zbierania, przesyłania, przetwarzania i rozpowszechniania informacji hydrologiczno-meteorologicznych dla potrzeb rolnictwa W sprawach inwestycji Prezydium Rządu podjęło decyzje związane z rozwojem zakładów wytwarzających duże maszyny elektryczne i silniki trakcyjne. Przewidziano rozbudowę i modernizację zakładów „Dolmel” we Wrocławiu i „Emit” w Żychlinie — znanych producentów maszyn elektrycznych i silników trakcyjnych. Prezydium Rządu rozpatrzyło również przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia produkcji urządzeń dla przemysłu cukrowniczego oraz kompletnych obiektów chemicznych; postanowiono rozbudować i unowocześnić zakłady w Świdnicy, Nysie i Kielcach. Wydatne zwiększenie produkcji w obu przypadkach jest sprawą bardzo ważną, zarówno z punktu widzenia zaspokojenia potrzeb gospodarki, jak i rozwoju eksportu. Na posiedzeniu przyjęto, opracowany przez Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, szczegółowy program oraz zasady regulacji i podwyżki płac, z dniem 1 czerwca br., pracowników zatrudnionych w handlu wewnętrznym. Prezydium Rządu zatwierdziło porozumienie pomiędzy rządem PRL i rządem ZSRR przewidujące udział Polski we wspólnej budowie przez kraje RWPG Kijemjjajskiego Kombinatu Azbestowego. Ma to duże znaczenie dla naszej gospodarki, gdyż zapewnia nam w perspektywie pokrycie szybko rosnącego zapotrzebowania na azbest. (PAP) Kondolencje w ambasadzie Austrii po zgonie Franza Jonasa (P) 26 bm. w siedzibie Ambasady Austrii w Warszawie w związku ze śmiercią prezydenta federalnego Republiki Austrii Franza Jonasa — wyłożona została księga kondolencyjna. W godzinach popołudniowych do księgi wpisali się zastępca przewodniczącego Rady Państwa Janusz Groszkowski, wicepremier Jan Mitręga i kierownik MSZ, wiceminister Spraw zagranicznych Józef Czyrek. Podpisy składali przedstawiciele instytucji i organizacji społecznych, wśród nich Towarzystwa Polsko-Austriackiego, liczne osoby prywatne. Kondolencje złożyli także członkowie korpusu dyplomatycznego akredytowani w Polsce, (PAP) Drugi dzień wizyty parlamentarzystów Mongolii Spotkanie w Belwederze ★ Zwiedzanie FSO (P) 26 bm. był drugim dniem wizyty przebywające! w naszym kraju delegacji parlamentarnej Mongolii, której przewodniczy sekretarz Prezydium Wielkiego Churału Ludowego MRL, członek KC Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej — Cedendambyn Gotow Tego dnia delegację Wielkiego Churału Ludowego MRL przyjął w Belwederze przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński. W serdecznej rozmcwi* omówiono sze.eg zagadnień związanych z dalszym socjalistycznym rozwojem Polski i Mongolskiej Republiki Ludowej, a także niektóre zagadnienia dotyczące perspektyw dalszej wszechstronnej współpracy miedzy obu krajhmi. W rozmowie uczestniczył sekretarz Rady Państwa Ludomir Stasiak. Delegacje mongolskich parlamentarzystów przyjął w piątek członek Biura Politycznego, sekretarz KC PZPR. przewodn:czący Klubu Poselskiego PŻPI1 — nos. Edward Babiuch. Podczas sDotkania wymieniono informacje o polityce wewnętrznej i zagranicznej obu krajów oraz sytuacji społeczno-ekonomicznej. Wyrażono zadowolenie z rozwijającej sie współpracy politycznej i gospodarczej miedzy obu krajami i narodami. W spotkaniu uczestniczył kierownik Biura Spraw Sejmowych KC PZPR — Zenon Wróblewski. W obu spotkaniach delegacji mongolskiej uczestniczy! ambasador MRL w Polsce Dzambalyn Banzar. Przed południem, parlamentarzyści mongolscy zwiedzili jeden z największych zakładów przemysłowych stolicy — Fabrykę Samochodów Osobowych na Żeraniu. Goście obejrzeli hale produkcji silników i dziai montażu „Polskich Fiatów 125p ’ Zapoznali się z historią Zakładów, stanem obecnej produkcji i problemami socjalno-bytowymi załogi. Delegacja spotkała sie z przedstawicielami (A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 35 tys. atrakcyjnych imprez Bogaty program Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy - 1974 (P) kulturą Sojusz świata pracy z i sztuką, 500-lecie drukarstwa polskiego, dni prasy radzieckiej, dzień sztuki kilka współczesnej — to tylko wybranych elementów z bogatego programu obchodów tegorocznych Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy. Oprócz tradycyjnych kiermasz/, spotkań z pisarzami, wystaw i imprez, obecne dni będą szczególną okazją do zapoznania społeczeństwa z osiągnięeia- Przelotne deszcze (P) Deszcz cieszy najbardziej rolników. Każdy deszczowy dzień wpływa bowiem na poprawę wilgotności gleb. Dziś w dalszym ciągu dyżurny synoptyk przewiduje w całym kraju przelotne opady deszczu, a na północy opady o charakterze ciągłym. Większą rozpogodzenia wystąpią jedynie w dzielnicach centralnych i zachodnich. W dalszym ciągu będzie chłodno. W górach spodziewany jest śnieg a na Podgórzu śnieg z deszczem. Temperatura maksymalna w ciągu dnia od 8 st. C na wschodzie do i 10 st. w dzielnicach centralnych 14 st. C na południowym zachodzie. Wiatry umiarkowane, okresami dość silne z kierunków wschodnich. Dla Warszawy dyżurny synoptyk przewiduje zachmurzenie duże i okresami opady deszczu. Temperatura maksymalna ok. 10 st. C. Wiatry umiarkowane, przejściowo dość silne z kierunków wschodnich, Imieniny obchodzi: Teofil. (jl.) mi ubiegłego 30-lecia, w dziedzinie kultury i oświaty, będą przeglądem osiągnięć edytorskich i prasowych oraz prezentacją zamierzeń na najbliższe lata. Na terenie całego kraju odbędzie się ok. 35 tys. imprez różnego rodzaju. Wiele z nich to „święta” poszczególnych organów prasowych oraz 500 festynów ogólnomiejskich, w zakładach pracy i gminach. Warto podkreślić cieszące się dużym zainteresowaniem 'w ubiegłych latach turnieje i quizy, w tym roku prowadzone w blisko 8 tys. klubów prasy ' książki źródłem pn. „Prasa i książka wiedzy”. Współgospodarzem dni jest RSW „Prasa, Książka, Ruch”. A oto przykłady ciekawszych imprez i przedsięwzięć planowanych w okresie od 3 maja do 2 czerwca włącznie. Dni zainaugurowane zostaną Łodzi imprezą regionalną, której tematem głównym będzie kulturotwórcza rola klasy robotniczej. Interesującym novum jest wprowadzenie w czasie kiermaszy książki — w Warszawie i w Poznaniu — stoisk księgarskich wydawnictw NRD, zaś w Krakowie i Katowicach — podobnych stoisk czeskich i słowackich. W czasie dni przybędzie 6 nowych klubów książki i prasy na wsi oraz szereg nowych punktów bibliotecznych. W dniach 19—26 ma.ia odbędzie się tydzień kultury młodzieży szkolnej będący przeglądem kulturalnego dorobku pozaszkolnego młodzieży, organizacji młodzieżowych itp W (B) DOKOŃCZENIE NA SXR.i Święto Togo Depesza z Polski (P) Z okazji święta narodowego Republiki Togo, przypadającego w dniu 27 bm, przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński wystosował depeszę gratulacyjną do prezydenta Republiki generała Etienne Eyademy. (PAP) Gratulacje z Polski dla premiera Belgii (P) Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz depeszę gratulacyjną wystosował do premiera Belgii Leo Tindemansa z okazji powołania go na tc stanowisko. Minister spraw zagranicznych Stefan Olszowski przesłał gratulacje do Renaata van Elslande w związku z ponownym objęciem przezeń stanowiska ministra spraw zagranicznych Belgii. (PAP) W Portugalii panuje spokój Komitet Ocalenia Narodowego kontroluje sytuacją Gen. Spinola przedstawił program nouwclt władz PARYŻ, LONDYN (PAP). W piątek dwa ogniska oporu — kwatera główna faszystowskiej policji politycznej, gdzie zabarykadowało się 25 funkcjonariuszy, oraz więzienie — forteca więźniów politycznych w Caxias, koło Lizbony — poddały się bezwarunkowo po negocjacjach z przedstawicielami sił zbrojnych. Po ulicach stolicy Portugalii krążą patrole wojskowe, aby nie dopuścić do samosądu ludności nad znienawidzonymi policjantami. Z więzienia w Caxias zwolniono 114 więźniów politycznych, w tym 9 kobiet. Portugalskie siły zbrojne całkowicie kontrolują sytuację w kraju. W Lizbonie i innych miastach panuje spokój. Komitet Ocalenia Narodowego wydał polecenie zatrzymywania wszystkich funkcjonariuszy policji politycznej DGS, a także poinformował o przejęciu archiwum tej policji. Generał Antonio de Spinola, który stanął na czele Komitetu Ocalenia Narodowego, złożonego z 7 wyższych oficerów, przekazał w piątek prasie obszerny program nowych władz. Program ten przewiduje rychłe utworzenie tymczasowego rządu cywilnego, dymisję dotychczasowego prezydenta republiki A. Tomasa i premiera Caetano, rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego i Rady Stanu, zwolnienie ze stanowisk wszystkich gubernatorów metropolii i prowincji zamorskich, rozwiązanie Akcji Narodowo-Ludowej, jedynej legalnej partii politycznej, na której czele stał dotychczasowy premier, amnestię dla więźniów politycznych, likwidację policji politycznej oraz istotne zmiany w polityce zagranicznej i wewnętrznej. Agancja France Presse poinformowała, że nowe władze deportowały na Maderę prezydenta Tomasa, premiera Caetano i kilku ministrów obalonego rządu. Pozostałych w kraju ministrów początkowo aresztowano, a następnie ze<A) DOKOŃCZENIE NA STR. ( Aspiracje i dążenia młodzieży kształtować na miarę potrzeb intensywnego rozwoju kraju i stolicy Plenum Komitetu Warszawskiego PZPR Uchwala o programie rozwoju oświaty (P) Problemom rozwoju oświaty poświęcone było 26 bm. plenum Komitetu Warszawskiego PZPR. Zagadnienia te omawiano na tle zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i stolicy. Obrady prowadzi! zastępca członka Biura Politycznego KC PZPR, I sekretarz Komitetu Warszawskiego — Józef Kępa. Uchwała przyjęta po wszechstronnej dyskusji, w której zabierali głos nie tylko członkowie warszawskiej instancji, ale także nauczyciele i działacze oświatowi — zawiera program pracy na najbliższe lata. Jego urzeczywistnienie sprawi, że stolica dobrze wykorzysta posiadane warunki kadrowe i materialne, doświadczenie nauczycieli i wychowawców dla wprowadzenia w życie ogólnokrajowej reformy oświatowej. Warszawska oświata powinna — podkreślano — odegrać wiodącą rolę nie tylko w realizacji tej reformy, ale wzbogacaniu jej o nowe wartości, wypływające z potrzeb kraju, jego gospodarki, nauki, kultury. W ostatnich latach w oświacie warszawskiej zaszły korzystne zmiany. Zapewniono możliwość ponadpodstawowego kształcenia całej młodzieży. Dzisiaj Warszawa przygotowuje się do tego, aby wszystkim młodym dać możność wykształcenia na poziomie średnim, Opieką i nauczaniem przedszkolnym objęto w stolicy wszystkie 6-latki. Wzrosły kwalifikacje kadry nauczycielskiej, poprawiły się jej warunki wypoczynku, opieka zdrowotna itp., lepiej i sprawniej buduje się obiekty szkolne. Na Sadybie powstała pierwsza szkoła środowiskowa o szerokim programie nie tylko pracy oświatowej, ale i kulturalnej, obejmującej dorosłych i dzieci. W najbliższych latach budowane będą dalsze obiekty tego typu, m. in. w Ursynowie, na Marymoncie, w Wawrzyszewie Te sukcesy są podstawą przyszłych zamierzeń. Mówił o nich, podsumowując dyskusję, J. Kępa. I sekretarz KW PZPR zwrócił uwagę m. in. na potrzebę i takiego kształtowania aspiracji dążeń młodzieży, aby jej kwalifikacje były zgodne z potrzebami intensywnego rozwoju kraju i miasta. Ważne miejsce wśród nowych zadań — powiedział — zajmują problemy dalszego doskonaleni? pracy wychowawczej. Wychowując młode pokolenie zjednoczyć trzeba wysiłki szkoły i domu rodzinnego, organizacji młodzieżowych i placówek kulturalnych. Zwracając się do nauczyciel: J. Kępa powiedział: Istnieją takie zawody, których ranga stale utrzymuje się na szczycie społecznego uznania i powszechnej aprobaty. Zawsze pamiętać należy, że u źródeł każdego życiowego sukcesu, osiągnięcia naukowego, powodzenia w społecznym działaniu znajduje sie ogromny wkład pracy skromnego, mądrego, dobrego nauczyciela. Wr obradach Komitetu Warszawskiego PZPR brał udzia! minister oświaty i wychowanie Jerzy Kuberski. (PAP) (Skrót referatu egzekutywy KW PZPR, wygłoszonego przez sekretarza KW Antoniego Juniewicza oraz omówienie dyskusji — str. 10) (P) Pierwsze szkolne przeżycia i doświadczenia głęboko zapadają w pamięć. Decydują o tym, czy szkoła stanie się drugim domem, łubianym i bliskim. Dzięki pedagogicznej pasji nauczyciela, umiejętnemu zespoleniu poczynań dydaktycznych i wychowawczych harmonijnie kształtują się umysły i charaktery. Tu przede wszystkim waży się los dorastającego pokolenia. Polska-Francja - nowy etap współpracy felimewą 1 Andrzejem Wójcikiem, ' ŻYCIA radcą handlowym w Paryżu (A) Ekspozycja polska na rozpoczynających się właśnie Międzynarodowych Targach w Paryżu jest największą naszą imprezą na Zachodzie organizowaną w roku trzydziestolecia. Jest to wyraz wagi, jaką przywiązujemy do wzajemnej współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z Francją. Na temat dorobku tej współpracy i jej perspektyw, rozmawiamy z radcą handlowym ambasady PRL w Paryżu ANDRZEJEM WÓJCIKIEM. — Wzajemna wymiana między Polską a Francją charakteryzuje się ostatnio wysoką dynamiką rozwoju. Co na to wpływał — Rzeczywiście, tempo wzrostu obrotów handlowych między obu krajami osiągnęło w ostatnich latach nie notowane przedtem rozmiary. Na proces ten wpływa cały szereg czynników. Po pierwsze owocuje w ten sposób sformułowana w czasie spotkania towarzysza Edwarda Gierka z prezydentem Georgesem Pompidou strategiczna teza o wspólnocie interesów obydwu krajów w wielu dziedzinach, o celowości i potrzebie pogłębiania wieloletnich związków gospodarczych, i o niekoniunkturalnym charakterze tych związków. Po wtóre, wystąpiła sprzyjająca zbieżność etapów wzrostu gospodarczego obydwu krajów, i po trzecie: — stworzono szereg udogodnień traktatowych i finansowych zapewniających wzajemnie lepszy dostęp do rynku i popieranie obrotów. — Dostawy francuskie odgrywają już obecnie poważną rolę w modernizacji naszego przemysłu a także w wyposażaniu nowych obiektów. W jakich dziedzinach ten import inwestycyjny będzie się rozwijał? — Tak jaK dotychczas w dostawach francuskich do Polski dominującą rolę będą nadal odgrywać wyroby przemysłu elektromaszynowego. O(C) DOKOŃCZENIE NA STR. J Wojny kolonialne praprzyczyny zamachu Od, stałego korespondenta Algier, 26 kwietnia (P) Praprzyczyna gwałtownego obalenia ustanowionej przes Salazara przed pół dyktatury w Portugalii wiekiem stała sie beznadziejność wojen kolonialnych w Mozambiku, Angoli i Gwinei-Bissau. Rząd w Lizbonie — co jest być może jednym z największych paradoksów — upadł w wyniku działania tej samej armii, która oc 13 lat prowadzi równie krwawe, 1ak i absurdalne wojny -w tak zwanych terytoriach zamorskich Nie kto inny przecież, tylko szef junty. gen. Spinola. inicjował akcje pacyfikacyjhę w Gwinei-Bissau i latami ta twarz z monoklem kojarzyła się wypadami helikopterów, niszczez niem wsi, działalnością tajnej policji itd. Cały ten okres zamknął Spinola w książce „Portugalia i jej przyszłość”, stanowiącej gorzkie przyznanie do niemożliwości wojskowych rozwiązań w koloniach afrykańskich. Oglądałem zdobyte przez powstańców warowne obozy wojskowe właśnie w Gwinei-Bissau wówczas, kiedy Spinola dowodził operacjami, te zapadnięte w ziemie bunkry, strzelonei amunicji i stosy wyrozprute worki z piaskiem. Cała beznadziejność tej wojny była wprost dotykalna. Żyjący podówczas, później podstępnie zamordowany, _ wybitny przywódca Gwinei-Bissau, Amilcar Cabral, przedstawiał na jednym z punktów etapowych analizę początków tej wojny. „Wyczerpaliśmy — mówił — wszelkie możliwości pokojowych i politycznych rozwiązań Próbowaliśmy najróżniejszych dróg. System Salazara a późniei Caetano, odrzucał jakakolwiek możliwość porozumienia i to nie nasza żądza walki; lecz ich polityka zmusiła nas do ostatecznego kroku” „Nigdy nie prowadziliśmj wojny przeciwko Portugalii — mówił Cabral. — Wiemy przecież, że jest to nieszczęśliwy kraj — anachroniczny zaułek Europy. Cały nasz wysiłek zbrojny zmierza do położenia kresu systemowi kolonialnemu Możemy żyć w pełnej zgodzie z Portugalia w przyszłości, ńawiazuiac z nia współprace gospodarczą i kulturalna, ale w oparciu o nasza niepodległość. (B) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 Skandaliczny wyczyn neonazistów na polskiej wystawie w Berlinie Zach, BERLIN ZACHODNI (PAP). Do skandalicznego wydarzenia doszło 26 bm. w Berlinie Zachodnim na wystawie obrazującej działalność hitlerowców w Polsce w latach 1939-1945, prezentowanej w siedzibie władz miasta, ratuszu Schoeneberg. Grupa sympatyków neofaszystowskiej NPD uszkodziła częściowo wystawę, zamalowując fotogramy przedstawiające obozy koncentracyjne, ich fragmenty _ oraz zdjęcia polskich profesorów, księży i działaczy społecznych, zamordowanych przez hitlerowców w obozach śmierci. Na fotografii krematorium wypisano słowo „kłamstwo”. 15-osobowa grupa z tzw. Niemieckiej Inicjatywy Obywatelskiej, składającą się z osób starszych i młodzieży, na której czele stoi niejaki Manfred Roeder, przybyła z NRF w celu wzięcia udziału w demonstracji o zwolnienie z więzienia zbrodniarza hitlerowskiego, Ru. dolfa Hessa. W sali wystawowej próbowali podejmować „dyskusję” z innymi zwiedzającymi, a następnie zniszczyli eksponaty. Część prowokatorów została aresztowana. Nie jest to jedyny przykład aktywizacji skrajnych sił neonazistowskich. widocznej również w Berlinie Zachodnim. Na początku bieżącego tygodnia w jednej ze szkół zachodnioberlińskich przypadkowo „odkryto” plakaty wykonane przez uczniów, gloryfikujące nazistów i składające hołd „Fuehrerowi Adolfowi Hitlerowi”. (P) XVII Zjazd Komsomołu zakończył obrady Uchwalenie rezolucji MOSKWA (PAP). W piątek zakończył obrady XVII Zjazd Komsomołu, w którym uczei stniczyło ok. 5 tys. delegatów przedstawiciele organizacji młodzieżowych ze 102 krajów. Na obradach obecni byli przywódcy KPZR i rządu radzieckiego. Przemawiał sekretarz generalny KC KPZR, Leonid Breżniew. W dyskusji wniesiono wiele propozycji, zmierzających do dalszego rozszerzenia ruchu komsomolskiego i rozwijania współzawodnictwa socjalistycznego wśród młodzieży. Wiele przemówień poświęconych było udziałowi Komsomołu w budowie wielkich obiektów przemysłowych w kraju. (C) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 Dziś 10 stron W jutrzejszym, niedzielnym „Życiu” 12 stron „Był taki plakat przedstawiający jasnowłosą uczennicę i obok napis: „Mam 8 lat. Tyle co Polska Ludowa”. Potem na dwudziestolecie był inny — fotografia pary dorodnych, zadowolonych z siebie dwudziestolatków. W roku trzydziestolecia plakaciści wymyślili, jak widać, coś zupełnie innego. Ale przecież „pokolenie 44” czyli dzisiejsi trzydziestolatkowie nie przestają kusić jako temat jeśli nie do plakatowych zdjęć, to na pewno do rozważań bilansujących te trzy dziesięciolecia”. Moi rodzice i jo BARBARA DROŻDŻ „Aby więc naszych piłkarzy nie dowożono na stadiony NRF z drukami L-4, proponuję zawiesić ligę, przerwać rozgrywki”. Zatrzymać ligę JANUSZ ROLICKI W numerze piszą: Irena GUMOWSKA, Beata SOWIŃSKA, And-ze CYBULSKI, Adam DETYNA, Kornel FILIPOWICZ. Stanisław GRZELECKI, Jerzy KASPRZYCKl, Władysław KOPALIŃSKI, Leszek KOŁODZIEJCZYK, Dariusz PIĄTKOWSKI, SZYMAŃSKI i in.Zygmunl