Jelenkor, 1836. január-december (5. évfolyam, 1-104. szám)
1836-05-04 / 36. szám
Pest, szerda májuis 4k 36. szám 1836. JELENKOR. Foglalat: Magyar- és Erdélyország (több rendű kir. válasz é s országgyűlési munkálatok; kinevezések ; m. t. társaság; pesti reform, iskola; debreczeni hangászat-iskola.) Ausztria, Anglia (parliamenti vitatások; mozgás az angol révekben; Pozzo di Borgo; 111. Vilmosnak uj szobrot emelnek; elegy.) Francziaország (kamarai munkálatok; Orleans és Nemours hg. útja ’s a’ t.) Spanyolország (a’ válaszfölirás vitatása béfejeztetik ; Laqueillo ostroma; hadi hirek; a’ carlositák hadi ereje Cataloniában.) Portugália. Szász-Coburg hg. Lissabonban ) Amerika. Görögország. Németalföld. Belgium. Törökország. Oroszország Flegyhir. Gabonaár. Pénzkelet. Dunavízállás. MAGYAR és ERDÉLYORSZÁG. Pozsonyban az utóbbi tanácskozások rövid foglalataa következő volt: april. r6kán az RI. kerületi ülésben a’ Ludovikaút megváltása (melly Károly vártól Fiúméig 18 mérföldre terjed) ’s a’ sérelmek ’s kivánatok dolgában készült üzeneteket rostálák meg, egyszersmind választottságokat neveztek, mellyek a’ jövő országgyűlésig különféle tárgyakban dolgozandók lesznek, elhatározván a’ tagok napdijait is. Országos ülésben az egyeztető küldöttség tudósítása olvastatott föl a’ kanczellária által a’ még hátra volt úrbéri czikkelyek textusára tett észrevételek felől, azon jelentéssel, hogy az arányosítást ’s bírói ítéletek okokkal támogatását illető törvényczikkelyek egyeztetése is el van végezve. Ezt a’ RR. nyomban tanácskozásba vették. A’ fő RR. ez alatt a’ nemzeti nagy szinház-épités iránt egy rövid üzenetet határoztak a’ RRhöz visszaküldeni,, mellyben előbbi véleményekhez ragaszkodásukat jelenték ki; __utána a’ Ludovika-útat vevén föl, erre észrevételök nem volt; — azonban az országgyűlési újság ügyét, melly súlyos következményeket foglalna magában, az országgyűlés illy közel vége miatt illőleg el nem határozhatónak itélék. A’ BR. délután kerületi ülésben a’ már eddig előadott egyeztetési észrevételeken túl estek; utána az egyenes öröködésről és polg. pereknek országgyűlés alatti folyamokról végeztek, ez utóbbi tárgyban olly állapodással, hogy az átküldő parancs mellett feljebb vitt perek’s előkelőleg a’szegényeké,özvegyeké’s a’mennyire lehet más perek is folyhassanak a’ két tanácsban ítélendő kir. tábla előtt (országgyűlés alatt), melly végre ő fölsége a’ kir. tábla tagjai száma szaporítására kéretnék meg. April 28ikán hátra volt még: a’ sérelmek ’s kivánatok el nem oszlatott része, Muzeumot, Ludoviceát ’s nemzeti színházat illető kérdések, kisajátítás az e’ tárgyban érkezett kir. válasz következésében, ’s a’ szólás szabadsága. Az itt alább következő királyi válaszok mind az utóbbi napokban érkeztek, kvir. válasz a’ magyar nyelv ügyében. Suam Máj. S.e demissa Dominorum SS. et 00. dolo. 16-ae Martii a. c. Repraesentatione lubenter intellexisse, quo grati animi sensu erga legalem Suae Serenitatis Caes. R. Archiducis Domini Regni Palatini intermediationem , circa leges, jam sub his Comiliis lingua hungarica et latina altissimae sanctioni Regiae substernendas, atque ex his in casu emergensis dubii, textum hungaricum pro dirimente habendum, editam benignam Resolutionem Suam acCeperint, cupereque, ut condendi eatenus articuli projectum sibi quo ocqus substernatur. Quoad reliqua vero per Dominos SS. et 00. Repraesentatione hac demisse proposita, excelendae hungaricae lingvae adminicula. Alteratam Suam M. S. imprimis in eo, ut Augustae Domus Principes in lingva etiam hungarica erudiantur, vota Dominorum SS. et 00. jam praevenisse. Ceterum Bandem porro quoque benignissime de eo persvasam, quod ad progressivum idiomatis patrii incrementum non aliud certius, quam ea in delectu mediorum providentia conferat, ne quid inde in quamcunque publicae rei partem detrimentant perplexitatis enascatur, huic cohaerenter benignissime largiri, ut a conclusione praesentis Diaetae, causas etiam tabulares lingva hungarica le vare, promovere, in illis Curiae Regiae eodem idiomate deliberare, solennes praeterea authenticarum expeditionum ingressus et conclusiones lingva patria adornare liberum sit; in illis potro locis, in quibus Sacri ad concionem sermones lingva hungarica dicuntur, etiam Matriculae eadem lingva ducantur. Ad haec penes exactam legiim quoad monetas cum insignibus et imaginibus veteri Hungariae more cudendas; dispositionis item §phi 4-ti articuli 8 in 1830-i relate ad quosvis officiates publicos, articulorum porro 9 . 1792. 1 . 1807. et 7 . 1830. quoad officiales nalivos huligaros legionibus hungaricis et confiniariis praeficiendos , observantiam , summeratam Suam M- S. clementissime una disposituram esse, ut legiones hungaricae, cunctae item intraregnanae Praefecturae militares, in quantum per adjuncta licuerit, cum Jurisdictionibus hungarice correspondeant; ceterum cathedra lingvae et litteraturae hungaricae, velut studii ordinarii, in omnibus scholis jam effective introducta, relate ad eandem in Instituto praeparandorum Ludimagistrorum et animae Curatorum Valachorumetero-Aradinensi erigendam auditis audiendis, summeratam Suam M. S. dementer provisuram, et pro eadem denignitate Sua disposituram esse, ut ex omnibus operibus in Hungaria impressis, imum exemplar Eruditae Societali Hungaricae obiingat. Quae dum in nexu ppaemissorum semet recursuum etiam pro cognominmn extaneorum in hungarica commutatione demisse substernendorum congruam reflexionemn habituram esse benignissime declarat. In reliquo etc.) Viennae die 26 a mensis Április 1839. Kir. válasz a’ pestbudai dunai állóhid iránt f. april 2-ikén küldött föl írásra. Ut stabilis Budám inter et Pestinum utramque Danubii ripam non internipta communicatione juncturus pons quo ocqus exsurgere possit, Suam Máj. S. ad propositam per DD. SS. et 00., medio demisse substrati sub dato 24-ae Aprilis a. c. articuli projecti, regnicolaris Deputationis exmissionem en ratione dementer accedere, ut quod manutenendorum avitorum institutorum, procurandaeque tum ipsi, quae opus hoc consummandum susceperit, societali, quum et publico plenariae securitatis ratio exposcit, praeatracta regnicolaris Deputatio missionis suae resultatum pro altissima calificatione Regia Suae Maj. S. referat. Eandem praeterea benigne desiderare, ut, in quantum judiciariae potestatis exercitium cum indole regnicolaris Deputationis, negotium hoe, qua in parte idem politicae indolis est, pro facilitate, eidem per legem asserenda gesturae, baud conveniat, quo ad bonificationem §phititi attactam, amica rei conciliatione, quae omnem in casum praemittenda est, non succedente, proferendo eatents praeferenter ac via summaria judicio in hoc speciali, extraordinario casu Tabula Regia, salva parti non contentae ad Tabulam Semptemviralem appellata, e benigno Suae Majestatis S. annula delegetur, projectumque articuli, praedeclaratae menti Regiae conformandum, altissimo obtutui indilate substernatur. In reliquo etc. Posonii die 28. mensis Aprilis 1833. A’ nyilványos Öröködésről: S. Máj. S., erga demissam DD. SS. et 00 de 22. currensis Repraesentationem, circa articulum de plana successione substratam, lisdem significandum benigne jussisse, caeteros quidem articuli bujussos, uti iidem sibi in novissima hac DD. SS. et 00. Repraesentatione sistuntur, una cum parte prima §i 8. altissimo quoquo assensu suo probari, pro illo tamen Sibi proprio sincero studio, ut jura regnicolarum abomni arbitrio et fluctuatione tuta praestentur, ultro quoque desiderare, ut quum in ordine ad propositam altera §- 81 parte provisionem, pro varietate adjunctorum variae, eaeque allioris indaginis occurere quaestiones possint,quas ,judici integras relinqui, quam projectato iibi modo politicae Deputationis arbitrio, solaque bujus de mente testatoris praesumtione determinari satius futurum esse dignosceretur, ab haci illius parte simpliciter praescindatur. In reliquo etc. Posonii die 24. Aprilis 1836. Kir. válasz a’ 1. észt. aprít í£3ikán fölterjesztett törvényczikkelyek iránt. Modifícationes in redactione articulorum, de Judicio nundinali, de concedenda ignobilibus liligandi activitate, de appellata et executione causarum criminalium relate ad ignobiles, item de executione convictionum judiciariarum pecuniariarum tenoribus benignarum Resolutionum ddo. 28-ae Martii a. c. elargitarum accommodatas, et medio Repraesentationis ddo. 23-ae Aprilis a. c. altissimo obtutui substratas, per summeratam Suam Máj. S. benigne probari. Quae in reliquo etc. Posonii die 29. mensis Aprilis 1836. Kir. válasz a’ pesti sérelem iránt f. észt. martz. 30-án fölterjesztett fölirásra. Suam M. S. in nexu demissae DD. SS. et OO. dctto. 30-ae Martii a. e. Repraesentationis, Acta investigationalia incaptivationem nominali ibidem individui, concernentia, Libi exhiberi benigne procuraturam, remque pro justo, et aequo decisuram esse. In reliquo ele. Posonii die 26. mensis Aprilis 1836. Kir. válasz a’ szóbeli pörlekedés iránt f. hónap 23kán fölterjesztett fölirásra. Redditam esse Suae Majestati S. alteram Dominorum SS. et 00. dolo. 23-ae m. c. de verbalium Processuum judiciis, substratam demissam Repraesentationem, hujusque in nexu Bandem, tum meritum Articuli eatents jam prius propositi, quum et ea, quae occasione hac de ipso juris, in Judiciis bis observandi ordine, projecto Articuli illius subnexa sunt, ullerius expendisse, omni tamen hac verbalium Processuum materia cum Fororum, ordinisque judiciarii coordinatione intime nexa, adeoquatam hoc, quam etiam ipsius, qui in causis verbalibus observandus proponitur, judiciarii ordinis sub obtutu maturam, simultaneamque cum iis, quibus connexa est, objectis, deliberationem requirente, in hoc ipso conclusionis Comitiorum stadio non aliud superesse, quam ut ulterior totius Articuli hujus pertractatio, ad suum tempus et locum relegetur. In reliquo ele. Posonii die 26. mensis Aprilis 1836. Kir. válasz a’ T. czikkely tárgyában f. h. 23-án küldött fölirásra. Cum in iis, quae se ad modalitatem alimentationis militiae inde a condito articulo avo 1715. hucdum adhibitam referunt, debite pertractandis, baud alia magis opportuna iniri ratio possit, quam si negotium hoc ex professo, et quod D. SS. et 00. in novissima sua de 24. Aprilis a. c. Repraesentatione ajunt, omni ex obtutu pensitatum, et in deliberationem sumtum fuerit, ab hoc quidem gerendi negotii hujus systemate, summeratam Suam Máj. S. adeo non esse alienam, ut, quod ex benigna Resolutione ejus de 13a currensis patet, ipsa potius benigne agnoverit, clarae articuli 67. 1791. dispositioni sic demum quam maxime satisfieri posse. Ut provide regnicolaris ordinetur Deputatio, quae data necessaria compilet, et cum militaribus individuis per Suam Máj. S. scopo suppeditandae requisitae Informationis eo destinandis, conferat, id prorsus ex mente summeratae Suae Máj. S. esse, atque Bandem benigne una annuere, ut madern Deputalio, de utriusque tam stativa tenentis, quam transemlis militiae alimentationis modalitate, inquarterisatione, et quae his archori nexu junguntur, deliberando, de maxime accommoda, et aequanimi provisionis militiae modalitate consilia ineat, opinionemque suam, habita etiam ad pi’aegressos in rem hanctum comitiales, sum regnicolarium Deputationum tractatus reflexione, medium hoc in pleno complexu