Trybuna Ludu, maj 1971 (XXIII/121-151)
1971-05-16 / nr. 136
2______________________________________________________________________________TRYBUNA LUDU Min. E. Zawada w USA WASZYNGTON. (PAP). Do Waszyngtonu przybył w dniu JL2_bm. minister Przemysłu Chemicznego, Eciwurd_flawari* wraz z grupa ekspertów. 14 bm. minister Zawada został przyjęty...orzsekretarza stanu d/s wewnętrznychT~ Rogersa Mortona. Następnie putęka delegacja przeprowadziła rozmowy robocze grupą ekspertów z Biura Kopalń, 2 Urzędu do spraw Utylizacji Węgla oraz Instytutu Siarki. EJo przeprowadzeniu rozmów w Waszyngtonie minister Zawada wraz 2 towarzyszącymi mu osoba ml wyjechał na wystawę petrochemiczna w Tulsa (w stanie Oklaho ma). Protest NRD wobec planowanych obrad komisji EWG w Berlinie Zachodnim BERLIN (PAP). Agencja ADN o-publikowała komunikat, w którym zawarty jest protest przeciwko zwołaniu w Berlinie Za chodnlm w dniach od 17 do 11 maja posiedzenia specjalnej komisji rolnej EWG. Biuro handlowe NRS w Tokio TOKIO (PAP). Japońskie Stowarzyszenie Handlu z ZSRR 1 krajami socjalistycznymi Europy, poinformowało, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych Japonii wyraziło zgodę na otwarcie w rokic Biura Handlowego Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Japońskie koła handlowe uważają, że utworzenie takiego biura przyczyni sie do Zwiększenia wymiany towarowej miedzy NRD i Japonia. Filipiny nawiqiq stosunki dyplomatyczne z ChRL LONDYN (PAP). Jak donosi Manili Agencja Reutera, prezydeni 2 Filipin, Ferdinand Marcos, oświadczył w sobotę na konferencji pra sowej, że Filipiny rozpatrzą sprawę nawiązania stosunków dyplomatycznych z Chińską Repubiiks Ludowa. Kontakty CliRL - Syjam LONDYN (PAP). Jak informuje Agencja Reutera z Bangkoku, syjamski minister Spraw Zagranicznych oświadczył, ze jego kraj dąży do poprawy stosunków z Chińską Republiko Ludową. Minister dodał, ze za pośrednictwem kraju trzeciego zostały nawiązane kontakty Syjaim z Chinami i że osiągnięto pewier postęp. Minister zakomunikował. że jego rząd zakazał rozgłośniom państwowym kontynuowania propagandy przeciwkc Chinom, aby uniknąć zadrażnień Wicedyrektor Dep. Prasy MSZ przebywa! w Juacsiawii BELGRAD (PAP). Na zaproszenie Departamentu Prasy Sekretariatu Spraw Zagranicznych Jugosławii, w dniach 14 — 15 bm. przebywał w Belgradzie wicedyrektor Departamentu Prasy.TTnTormaęji fez PRL T. Mulłcki. w celu przeprowadzenia rozmów na temat współpracy w dziedzinie informacji. Aresztowanie przywódcy młodzieży komunistycznej Kolumbii MEKSYK (PAP). vy Kolumln; aresztowań* sekretarza generalnego Komtte*u CentraLnego Związku Komun ''tycznej Młodzieży Ko. lurnbii, Carlosa Romero, oraj dwóch członków Komitetu Centralnego te organizacji. Zginęło 8 robotników japońskich TOKIO (PAP) 8 robotników pracujący ;h przy budowie trasj kolejowej zostało zasypanych u przekopie w pobliżu miasta Hakodate. Według ostatnich doniesień prowadzona akcja ratunkowi nie dała ieszcze pomyślnych rezultatów ZE ŚWIATA Zjazd KPS zakończył obrady Program działania - wybór nowych władz (Dok. ze str. 1) Wyrażano także gotowość wykonania zadań, które wytyczy zbliżający się XIV Zjazd KPCz. Zjazd KPS uchwali! następnie rezolucję i wybrał Komitet Centralny, który na swoim posiedzeniu powołał Prezydium KC KPS, Sekretariat i Centralną Komisję Kon. trolno-Rewrzyjną. Do Prezydium KC KPS weszli Ladislav Abraham, Peter Colotka, Herbert Diurkovicz Jan Janik, Andrej Kiokocz Jozef Lenart, Helena Litvajova, Ludovit Pezlar, Szlapka, Vaclav Pezlar, Gezjza Vaclav Vaczok 1 Bohusz Trayniczek. Na członków sekretariatu KC KPS zostali wybrani: Jan Janik, Jozef Lenart, Ludovit Pezlar, Vaclav Vaczok 1 Bohusz Travniczek. Pierwszym sekretarzem ponownie został Jopef Lenart, a sekretarzami Jan Janik, Ludovit Pezlar i Vaclav Vaczok. Na przewodniczącego Centralnej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej wybrano Szalgovicza.ponownie Viliama Zjazd Komunistycznej Partii Słowacji uchwalił rezolucję. Która stwierdza, że antysocjalistycznym i prawicowo-oportunistycznym siłom udało sie w latach 1968—1969 zakłócić bieg budowy socjalizmu w Czechosłowacji. W wyniku wkroczenia wojsk radzieckich — stwierdza dalej rezolucja — powstały warunki do zjednoczenia sił marksistowskoleninowskich w partii i społeczeństwie oraz do zlikwidowania następstw kryzysu, do dalszego wszechstronnego rozwoju Słowacji w ramach jednej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej jako trwałego ogniwa obozu socjalistycznego. Zjazd KP Słowacji — czytamy m. in. w rezolucji — jednomyślnie popiera dokument pt. „Nauki płynące z kryzysu jaki powstał w komunistycznej partii i społeczeństwie Czechosłowacji po XIII Zjeździe KPCz“ i rezolucję dotyczącą aktualnych problemów jedności partyjnej, uchwalone na grudniowym plenum KC KPCz w roku 1950. W celu dalszego rozwoju partii i społeczeństwa socjalistycznego zjazd uważa /a konieczne umacnianie nadal jedności partii i usprawnienia jej pracy politycznej, organizacyjnej ideologicznej. Zjazd uważa za koi nieczne pogłębienie kierowniczej roli partii we wszystkich dziedzinach życia społeczeństwa, za jeden z niezmiennych warunków pomyślnego zbudowania socjalizmu. Rezolucja wzywa, aby wszęchtronnie rozszerzać stosunki między Czechosłowacją i Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, między KPCz i KPZR oraz międzynarodowymi ruchami komunistycznymi. Uroczystości jubileuszowe 50-lecic KPCz PRAGA (PAP). W związku z 50 rocznicą powstania KPCz, na terenie Czeskiej Republiki Socjalistycznej, w Hradec Kralove, Brnie, Usti nad Labą, Czeskich Budziejowicach i Lidicach odbyły się uroczyste posiedzenia komitetów woje wódziach KPCz, Pradze Komitetu Miejskiego, a w na których oceniono dotychczasowe wyniki realizacji zobowiązań produkcyjnych i inicjatyw ludzi pracy podjętych dla uczczenia tego ważnego wydarzenia i zbliżającego się XIV Zjazdu KPCz. W uroczystych obradach plenum uczestniczyły delegacje z krajów socjali stycznych — z miast współpracujących, W plenum KM KPCz w Pradze, któremu przewodniczył członek Prezydium KC, I sekretarz KM KPCz, A. Kapek, wzięły udział delegacje 5 stolic krajów socjalistycznych: Berlina, Budapesztu, Moskwy, Sofii i Warszawy. Delegacji polskiej przewodniczył sekretarz KW PZPR, J. Łukaszewicz. W plenarnych posiedzeniach KW KPCz w Usti nad Łabą, uczestniczyła m.in. delegacja partyjna z woj. warszawskiego z K. Rokoszewskim, zaś w Hradec Kralove delegacja z Wrocławia. KPS wierna nauce marksizmu-leninizmu Przemówienie low. G. Husaka PRAGA (PAP). Jak juz informowaliśmy, w piątek na zjeździe Komunistycznej Partii Słowacji w Bratysławie zabrał głos I sekretarz KC KPCz Gu stav Husak. Komuniści Słowacji — powiedział on — zdecydowanie popierają linię polityczną i kurs polityczny KC KEZK Gustav Husak szczególnie wysoko ocenü pracę dokonaną przez KPS, wszystkich je., członków — wiernych nauce marksistowsko - leninowskiej w skomplikowanym roku iööb i w latach następnych, zmierzającą do konsolidacji na Słowacji, jak tez i ogromny wkład w sprawę konsolidacji w całej Czechosłowacji. Następnie Gustav Husak podkreślił, że w chwiii obecnej rzeczywiście zdecydowana więk szosć ludzi w CSRS, i to nie tylko komunistów, rozumie, że warunkiem wolności narodów CSRS, istnienia i spokojnego życia Cze chosłowacji, a *akże warunkiem rozwoju ustroju socjalistycznego jest sojusz, braterstwo i współpraca z ZSRR oraz z innymi państwami socjalistycznymi. Gustav Husak podkreślił, że Słowacja jest dobitnym przykładem, jak ustrój socjalistyczny przeobraża kraje. Słowacja jest wizytówką gospodarczą i społeczną tego, czego może dokonać socjalizm, do czego zdolny jest naród kierów an\ prze? partię kroczącą drogą marksistowsko-leninowską. W dalszym ciągu Gustav Husak mówił o kwestii narodowościowej, która również została rozwiązana w Czechosłowacji. Kwestia stosunków między naszymi narodami — stwierdził — została rozwiązana na drodze federacji. Jest. to zwycięstwo, które umacnia nasze państwo i podnosi jego autorytet. Wychowanie całego naszego narodu w duchu internacjonalizmu proletariackiego zarówno w warunkach wewnętrznych kraju, jak i w stosunkach międzynarodowych jest jedną z zasad, na których przed 50 laty powstała nasza partia Jest to zasada, z której nigdy nie rezygnowała i nie może zrezygnować partia, jeśli chce być partią marksistowskoleninowską. Gustav Husak ostro skrytykował a swoim przemówieniu komercjalizm w sztuce i kulturze. Nasz kraj jest państwem klasy robotniczej i ludu pracującego — powiedział. Jedynym kryterium w dziedzinie kultury i sztuki jest to, czy służy ona narodowi tego kraju, czy przyczynia się do rozwoju społeczeństwa socjalistyczne, go. Nie zezwolimy na nic, co szkodzi temu społeczeństwu. Różnorodni reformiści pocieszają się, zjeździe nastąpi że po naszym znowu jakiś okres liberalizmu itd Jeśli maja oni na myśli wolność człowieka pracy, rozszerzenie demokracji socjalistycznej, to rzeczywiście taką właśnie politykę będziemy prowadzić. Lecz jeśli rozumieją pod tym swobodę dla tendencji drobnoburżuazyjnych, swobodę działania w celu nowej dezintegracji społeczeństwa, swobodę dla nowej kontrrewolucji to niech nikt nie żywi żadnych złudzeń — podkreślił I sekretarz KC KPCz. w Pa rai pierwszy Amery ce Łacińskiej v O niezwykle żnamienne- B i go wydarzenia dosrto na XIV sesji CEPAL, UNZ- towskiej Komisji Eiionom.ez nej dla Ameryki Łacińskiej — instytucji, której funkcje odpowiadają funkcjom Ekonomicznej Komisji Europejskiej NZ. Na tej dwutygodniowej (27.1V—8 V) sesji, która odbywała się w stolicy Chile. Santiago po rass pierwszy w dziejach jakiejkolwiek organizacji międ/y amerykańskiej zgłoszona została formalna rezolucja wskazująca ..drogę socjalistyczną“. jako najwłaściwsza metodę rozwoju ekonomicznego i socjalnego. I włączenie badań nad zalecająca „droga socjalistyczną' do stałego programu prac CEPAL. poświęco nych rozwojowi Ameryki Łacińskiej — na równi z problemami inwestycji, współpracy międzynarodowej, planowania itp. * Projekt tej rezolucji zgłosiły wspólnie delegacje Kuby Chile, przy poparciu Boliwii i * dyskretnej życzliwości Peru. Tym samym inicjatywa kuban sko-chilijska sprawiła, że na oficjalnej płaszczyźnie poll tycznej wystąpiło i utwierdzi ło się lewicowe skrzydt* państw Ameryki Łacińskiej Po raz pierwszy też w sposól formalny Kuba nie była już w organizacji miedzyamerv kańskiej osamotniona, jako rzecznik przeobrażeń socjałis tycznych Rzeczywistość rewolucyjna przejawia się. oczywiście, każdym z czterech wymieniow nych krajów latynoamerykań skich w sposób swoisty i na odmiennym poziomie. W tej sprawne wypowiedź warto tu przytoczyć ministra Handlu Zagranicznego Kuby, Marcela Fernandeza Fonta: „Uważamy — oświadczył or — że występują liczne punkty zbieżne między systemami w tych czterech państwach. Nic wykluczamy też. iż inne kraje mogą stosować odmienne od kubańskich metody, by doprowadzić do ustanowienia socjalizmu. Chile jest tego dowodem" J N1CJATYWA kubańsko, chilijska w CEPAL, reprezentująca jak na razie stanowisko mniejszości rządów latynoamerykańskich, stanowi niemniej wydarzenie przełomowe Jedną z jego konsekwencji najłatwiej uchwytnych będzie dodanie odwagi i nadanie niejako oficjalnego charakteru postępowym poglądom. jakim nie od dzisiaj hołduje większość ekspertów CEPAL. Z drugiej strony inicjatywa ta, która podziałała jak grom na delegację amerykańska — USA są również członkiem CEPAL — wznieciła niewątpliwą wrogość kół rządzących takich krajów* latynoamerykańskich jak przede wszystkim Brazylia. Nie od rzeczy będzie tu przypomnieć, że Chile, Peru i Boliwia wchodzą w skład zacieśniającej coraz bardziej wzajemna współpracę organizacji gospodarczej grupy krajów andyjskich Oprócz trzech wymienionych krajów* grupa andyjska o coraz wyraźniejszej orientacji ant.yi imperialistycznej obejmuje Kolumbię i Ekwador Organizacja gospodarcza krajów andyjskich wykasuje znacznie większe postępy niż utworzone wcześniej Stowarzyszenie Wolnego Handlu (LAFTA) i znajdujący się już w stanie rozpadu Srodkowoa. merykański Wspólny Rynek (ALALC). Ludność krajów grupy andyjskiej stanowi łącznie 21 proc ogółu ludności Ameryki Łacińskiej zajmuje 22 proc iej terytorium a łączny produkt narodowy krajów andyjskich wynosił — już w* 1968 r — 17 proc globalnego produktu narodowego całej Amervki Łacińskiej Na kraje te przypadało 92 proc wvdobveia miedzi i ok 87 proc, cyny tego kontynentu. Dodajmv. że Wenezuela — bogata w* ropę naftową i rudy żelaza — uczestniczy w organizacji gospodarczej krajów andvjskieh w charakterze obserwatora. B. W. CSU chce nowych wyborów do Bundestagu BONN (PAP). Franz Josef Strauss i Bruno Heck wypowiedzieli się za rozpisaniem nowych wyborów do Bundestagu. Sekretarz generalny CDU napisał w ostatnim numerze „ Deutschland — Union -Dienst“, że odejście ministra finansów Alexa Moellera spowodowało ostry kryzys, z którego jedyną pewną drogą wyjścia jest rozpisanie nowych wyborów. B. Heck stwierdził w swym artykule, że wśród społeczeństwa rośni? przekonanie, iż obecny rząd federalny znalazł się w ślepe; uliczce. Rozwiązaniem sytuacji byłoby — zdaniem Hecks — wezwanie narodu do jasnego wypowiedzenia się w sprawie dalszego rozwoju sytuacji w kraiu. Przeprowadzone przez Instytut Wickerta badania opinii publicznej wykazały, że prawie 3/4 ankietowanych wypowiedziało się przeciwko nowym wyborom do Bundestagu. 72 proc. uczestników ankiety odrzuciło wniosek opozycji, 20 proc. poparto go, a 8 proc. nie miało w tej sprawie własnego zdania. Przeciwnicy rozpisania nowych wyborów uważają, że wybory «'prowadzają zamieszania, a poza tym zbyt dużo obecny rząd w dalszym ciągu miałby duże szanse na ponowne zwycięstwo. 3-procentowa klauzula? Pogłoski o zmianie ordynacji wyborczej w NRF BONN (PAP). Bonski korespondent PAP, red. L. Kaszycki informuje: Sobotni „Die Welt“ przynosi informacje, jakoby do przywódców w partiach CDU dotarły wieści, iż koalicyjnych SPD i FDP rozważa się obecnie możliwość wprowadzenia 3 proc. klauzuli, określającej minimum głosów niezbędnych przy wj'borach powszechnych dla delegowania posłów do Bundestagu. Jak wiadomo, według obecnej ordynacji wyborczej partia polityczna musi uzyskać co najmniej 5 proc. wszystkich głosów albo zdobyć najmniej w trzech okręgach wyborczych mandaty bezpośrednie, aby miała prawo uczestniczyć w podziale mandatów z list partyjnych. W ostatnich wyborach do Bundestagu w roku 1969 FDP uzyskała 5,8 proc. głosów i na tej podstawie delegowała do Bundestagu 30 swoich posłów. Obecne rozważania nad zmianą klauzuli spowodowane 5-procentowej są niepowodzeniami wyborczymi partii FDP w kilku prowincjach NRF. Oznacza to, że w obecnej sytuacji FDP prawdopodobnie nie uzyskałaby w całym kraju wymaganego minimum. Oprócz „Die Welt“, o pogłoskach na temat zamierzonej zmiany informuje również w krótkiej notatce „Frankfurter Allgemeine Zeitung“- Zamiar SPD i FDP wydaje się całkiem realny, jeśli weźmie się pod uwagę, źe dla zmiany ordynacji Wyborczej wystarczy uehwała Bundestagu podjęta zwykłą większością głosów7. Partie koalicyjne, dysponujące w tej chwili <> głosami przewagi, nie miałyby więc trudności z wprowadzeniem nowej klauzuli. Na sesja ŚRP Obrady w komisjach i spotkania środowiskowe BUDAPESZT (PAP). W sobotę 15 bm. w trzecim dniu obrad zgromadzenia Światowej Rady korespondent Pokoju — donosi PAP, red. A. Czerkawski — odbyły się posiedzenia komisji omawiających sprawy Indochin, Bliskiego Wschodu, zagadnienia bezpieczeństwa europejskiego, rozbrojenia, walki z kolonializmem i rasizmem oraz neokolonializmu. We wszystkich komisjach brali czynny udział członkowie polskiej delegacji. Komisje opracują po dyskusji program działania a także zatwierdzą dokumenty przygotowane przez specjalnie w tym celu powołane komitety redakcyjne. W sobotę odbywały się także spotkania środowiskowe a m. in. parlamentarzystów, związków zawodowych, działaczy chłopów i młodzieży. W spotkaniu chłopów uczestniczył przewodniczący polskiej delegacji Józef Ozga-Michalski, w spotkaniu działaczy związkowych całego świata zaś pos. Stanisława Swiderska. Chilijska misja palityczno-handlowa w drodze do 8 krajów socjalistycznych MEKSYK (PAP). W sobotę oficjalna chilijska misja polityczna i handlowa, której przewodniczy minister Spi-aw Zagranicznych Chile Clodomiro Almeyda udała się w podróż do 8 europejskich krajów socjalistycznych. Jak oznajmił rzecznik rządowy, minister C. Almeyda przeprowadzi rozmowy polityczne z przywódcami socjalistycznych państw Europy wschodniej Eksperci natomiast zbadają możliwości nawiązania i rozszerzenia stosunków handlowych z odwiedzanymi krajami. Delegacja chilijska — dodał rzecznik — przedstawi liczne oferty, dotyczące eksportu bogactw mineralnych, m. in. miedzi, a także owoców, win, celulozy itp. Strona chilijska zainteresowana jest importem maszyn i kompletnych urządzeń, artykułami przemysłu chemicznego i farmaceutycznego oraz wyposażeniem portów7 rybackich. „Stan wojny9’ w Urugwaju MEKSYK (PAP). Rząd Urugwaju postanowił w sobotę ogłosić „stan wojny“ w7 związku z jedenastym już uprowadzeniem, którego dokonali partyzanci „Tupamaros“. Ich ostatnią ofiara jest były minister i bogaty przemysłowiec Carlos Davie. Jest on czwartą uprowadzoną osobą, przetrzymywaną obeknie przez partyzantów. Minister spraw wewnętrznych Car.br«jał w przemówieniu wygłoszonym przez telewizję, zapowiedział pełną mobilizację sił bezpieczeństwa i podjęcie odpowiednich kroków7 w celu wykrycia kryjówek partyzantów Podróż pod Biegun Północny (OD NASZEGO KORESPONDENTA W ZSRR) Radziecka stacja naukowobadawcza „Biegun Północny-19” na dryfującej krze północnego Oceanu Lodowatego, port arktyczny Tiksi, radiowe centrum hydro-meteorologiczne, polarne laboratorium kompleksowych badań geofizycznych, kopalnia węgla w rejonie wiecznych lodów, rybacki kołchoz na przylądku Bykowa nad Leną — to adresy, które w ciągu ostatnich ośmiu dui wasz korespondent woi=a) do dziennika swoich podróży po Związku Radzieckim. Wraz z grupą dwunastu korespondentów prasy krajów socjalistycznych akredytowanych w Moskwie, przeleciałem łącznie 14 tysięcy kilometrów. Najdalej na północ wysunięty punki — to wspomniana stacja naukowo-badawcza, skąd do geograficznego Bieguna Północnego tylko <>00 km. Była to podróż wyjątkowo ciekawa i interesująca. Zapoznaliśmy się z pracą radzieckich naukowców, prowadzących badania w rejonie Bieguna Północnego i zabezpieczających kontynent, a także lotnictwo polarne i flotę kursującą na szlaku północnej drogi morskiej w niezbędne informacje. Przekazano nam wiele unikalnych informacji o problemach zagospodarowywania radzieckiej północy i ich perspektywach. Spotykaliśmy się z ludźmi, którzy pozostawili swoje domy w centrum kraju i zdecydowali się podjąć prace na dalekiej północy. Poznaliśmy naukowców, których badania mają duży wpływ na opracowywanie programu dalszego zagospodarowywania Arktyki. Właściwie już dziś na radzieckiej dalekiej północy, w rejonach nocy polarnych i wiecznych lodów toczy się normalne, choć oczywiście znacznie trudniejsze niż w centrum życie. Rozbudowa portu arktycznego Tiksi, przekształca małą morską osadę w miasto, wyposażone we wszystkie atrybuty cywilizacji. Lotnictwo polarne zapewnia łączność tej strefy z resztą kraju, a znacznie lepsze niż przeciętnie warunki materialne, zagwarantowane ochotnikom — przyciągają . tu na dłuższy lub krótszy okres czasu fachowców lub specjalistów z przemysłowych i naukowych ośrodków kraju. Trzy dni przebywaliśmy wśród uczęstników radzierk:ej ekspedycji polarnej „Biegun Północny -1»"\ Kół roku temu dwudziestu r«aulowcóvv-specialistów wielu dziedzin wUątiowad# na dryfują c«j luxe. Zbudowali domki (według specia?nfl*go, arkty<“?n'ogo projektu), stołówkę, laboratoria badawcze, obserwatoria. Pracują według ściśle zaplanowanego programu, wyniki badań na bieżąco przekazując na kontynent. Będą tu jeszcze rok. Z w!asnei inicjatywy postanowili przedłużyć swoją ekspedycję do półtora roku. Nie sposób w jednej, pisanej na gorąco informacji, przekazać swoje wrażenia z tej podbiegunowej wyprawy. Będą one treścią reportaży, które już wkrótce przekażę Czytelnicnm W naszej dziennikarskiej ekspedycji poza sprawozdawcą „Trybuny Ludu” brali jeszcze Jdział trzej Polacy: Dobroslaw Poprzeczko i Agencji Robotniczej, Piotr Ziarnik z Polskiej Agencji Prasowej i radca Andrzej Śiisz x Ambasady PRL w Moskwie JERZY KRASZEWSKI Obrady KC ZK Serbii i Chorwacji Ostra krytyka elementów nacjonalistycznych BELGRAD (PAP). Obradowały tu Komitety Centralne Związku Komunistów' bii, Chorwacji oraz Bośni SerHercegowiny. Prowadzono na i nich szeroką dyskusję na temat aktualnych zagadnień sytuacji politycznej w kraju poświęcając wiele uwagi krytyce występujących w poszczególnych republikach zjawisk nacjonalizmu i szowinizmu. Szczególną uwagę poświęcono temu problemowi w Serbii i Chorwacji Sekretarz KC ZK Serbii. L. Perowicz powiedział, m. in., że każdym środowisku trzeba dokow nać analizy treści ideowej i politycznej nacjonalizmu, dodając, że „jest nieco prawdy iż nacjonalizm wielkoserbski, podsycany jest dziś przez nacjonalizm w innych środowiskach, jak też przez nastroje antyserbskie”. Nacjonalizm wielkoserbski buduje swą pozycję m. in. na rozpowszechnianiu nastrojów antychorwackich podobnie, jak nacjonalizm chor.wacki. opiera swe pozycje na szerzeniu nastrojów nieprzychylnych narodowi serbskiemu, identyfikując go z hegemonizmem, uprzywilejowaną pozycją i centralizmem. Każda próba komunistów chorwackich przeciwstawienia się szowinizmowi i nacjonalizmowi chorwackiemu wyraźnie nie zadowala zwłaszcza nacjonalistów serbskich, dlatego, iż celem ich nie jest utrzymanie istnienia Jugosławii i rozwiązanie stosunków narodowych na bazie równoprawności, lecz dalsze komplikowanie stosunków i dążenie do konfliktów nacjonalistycznych. Członek . sekretariatu KC ZK Serbii, B. Simie* podkreślił, że ponieważ anty komunizm nie może zostać zaakceptowany, nacjonalizm jako podstawa grupowania wszytkich sił antykomunistycznych stanowi realne niebezpieczeństwo. „Nacjonalizm jest antykomunizrnern aktualnej sytuacji i jugosławiańskiej rzeczywistości”. Simicz mówił, że organizacje ekstremistycznej emigracji serbskiej próbują włączyć się do aktualnych wydarzeń politycznych, wyrażając swe rzekome „zaniepokojenie” losem Serbii. W drugim dniu posiedzenia KC ZK Chorwacji, zagadnienia nacjonalizmu znalazły się w centrum uwagi licznych dyskutantów. Atakowano tam niektórych intelektualistów występujących z pozycji szowinistycznych. Bardzo wiele krytycznych uwag skierowano pod adresem „Macierzy Chorwackiej” — organizacji kulturalnej Chorwacji oraz „Proawety” — organizacji kulturalnej Serbów zamieszkałych w Chorwacji. Zastępca sekretarza KC ZK Chorwacji Dragosavac mówił m. in. o próbach tworzenia organizacji równorzędnych Związkowi Komunistów, z wyraźnymi cechami partii politycznych i swymi programami. Wskazując na jednolite postawy szowinistów chorwackich i serbskich. Dragosavac podkreślił, że „kiedy do tego dodaje się hasła „Serbowie skupmy się”, gdyż jest ich 40 proc. poza granicami Serbii, a z drugiej strony „Chorwaci skupmy się”, gdyż również niemała ich liczba pozostaje poza Chorwacja, wówczas nie należy się dziwić, iż z jednej strony wysuwa się roszczenia do Bośni, jak też problem granic”. Przewodniczący Związkowej Rady Wykonawczej Chorwacji, D. Haramija podkreślił, że z usta szowskimi, szowinistycznymi i separatystycznymi hasłami „Serbowie do Serbii“ nie trzeba polemizować, lecz tych. którzy je głoszą trzeba karać. Organy śledcze podejmują już w tej dziedzinie określone kroki. Nlhu^imLA, 16 MAJA u-a R. _ NR 136 Po przemówieniu L. Breżniewa w “Mlisi Echa radzieckich propozycji rozbrojeniowych Sen. Mjrsfaid: OSA powinny podjęć negocjacje (OD NASZEGO KORESPONDENTA W PARYŻU) Sobotni „Le ; Monde“ zamieszcza obszerny artykuł jednego ze swych publicystów Michela Talu, w sprawie propozycji Leonida Breżniewa dotyczącej natychmiastowego rozpoczęcia dyskusji na tema! wzajemnej redukcji sił zbrojnych w Europie środkowej. Tatu jest zdania, że Breżniew dobrze wybrał moment wysunięcia tej propozycji, a to ze względu na wniosek senatora Mansfielda w sprawie zredukowania o połowę wojsk USA w Europie zachodniej; oraz ze względu na zbliżającą się sesję ministerialną NATO (Lizbona 3—4 czerwca), na której te delegacje, które poważnym dyskusjom sprzyjają na temat redukcji sił zbrojnych będą się mogły powołać na propozycje sekretarza generalnego KC KPZR. Według Tatu oświadczenie Breżniewa jest uściśleniem propozycji w sprawie rozbrojenia, sformułowanycl przez niego na XXIV Zjeździe KPZR. Tatu przypomina oświadczenie państw Układu Warszawskiego czerwca 1970 r. Wówczas jednak, % stwierdza, mówiło się o wojskach obcych; dziś mówi się w ogóle o wojskach i zbrojeniach. Autor uważa, że w odpowiedzi aa propozycję Breżniewa członko\vie NATO mogą powtórzyć swoje sugestie na temat „asymetrii geograficznej“ w Europie (wojska USA muszą przekroczyć Atlantyk, by znaleźć się na naszym kontynencie: wojska radzieckie siła rzeczy już tam są) i w związku i tym proponować redukcję nierównomierna. „Tymczasem — pisze Tatu — nie widzimy, jak Moskwa mogłaby przyjąć taką redukcję. Z tego tc właśnie względu Francja już od trzech lat zachowuje rezerwę cc do debaty w tej sprawie i z tego też względu podpisała się ona nie pod wszystkimi odnośnymi oświadczen iami NATO“. ZYGMUNT BRONIAREK WASZYNGTON (PAP) Przywódca demokratów w senacie USA, Mike Mansfield, oswiadczyi w sobotę na konferencji prasowej, że Stany Zjednoczone powinny przyjął propozycję przeprowadzenia rozmów na temat redukcji sil zbrojnych i zbrojeń w Europie Administracja amerykańska zareagowała na propozycje niem, L. Breżniewa oświadczeże problem będzie przedmiotem konsultacji z sojusznikami z NATO. Senator Mansfield zaznaczył, te zamiast ..studiowania propozycji” której znaczenie wydaje sie jasne Departament Stanu i Biały Dom powinny udzielić twierdzącej odoowiedzi i zaproponować konkretna date rozpoczęcia negocjacji. W odpowiedzi na pytanie dotyczące terminu, senator dodał, że powinny się one rozpocząć w przyszłym miesiącu Nixon za utrzymaniem wojsk USA w Europie zachodniej nik NOWY JORK (PAP). Rzeczprasowy Białego Domu, przebywający wraz z prezydentem Nixonem w rezydencji w Key Biscayne, odczytał w sobotę oświadczenie, w którym Nixon po raz pierwszy zajął stanowisko w kwestii tzw. poprawki senatora Mansfielda. Nixon zdecydowanie sprzeciwił się możliwości zredukowania o 50 proc. sii zbrojnych USA w Europie zachodniej utrzymując, że byłoby to „błędem o historycznym znaczeniu“ i zapowiedział Kontynuowanie dotychczasowej, polityki w tej dziedzinie. Rzecznik wyjaśnił, że oświadczenie zostało zredagowane w wyniku narady, którą prezydent odbył w Waszyngtonie z grupą osobistości cywilnych 1 wojskowych oraz wyższych funkcjonariuszy i poprzednich administracji. Byli wśród nich przedstawiciele obu partii — republikańskiej i demokratycznej. Jak informują agencje zachodnie, były sekretarz obrony, McNamara nie chciał ujawnić swego punktu widzenia, zaś dawni podsekretarze obrony, Clifford i Douglas odmówili aprobaty dla oświadczenia Nixona. Sprostowanie PAP Do zamieszczonej 15 bm. wiadomości PAP o powołaniu nowego wiceprzewodniczącego Rady Ministrów NRD, wkradł się błąd. Nazwisko nowego wicepremiera brzmi Horst Sindermann. Delta Mekongu rejonem walk PARYŻ, LONDYN (PAP). W Indochinach nie ustają walki. W Wietnamie Południowym potyczki toczyły się głównie w Delcie Mekongu, a także w pobliżu granicy Kambodżą. Do starć doszło m. z in. na wybrzeżu w prowincji Binh Dinb i w rejonie miejscowości Kiem Son leżącej w pasie nadgranicznym z Kambodżą. Lotnictwo amerykańskie kontynuowało naloty w rejonie Da Nang. W Sajgonie rzecznik wojskowy określi! straty wojsk poludniowowietnanaskich jako „lekkie“, W Kambodży patrioci khmerscy w sobotę rano podjęli natarcie na siły rządowe w północnej części kraju. Było tc w rejonie wioski Hong Kai, Poprzedniego dnia atakowali oni stanowiska rządowe w strefie stolicy — w pobliżu miejscowości Preah Prasap, Rzecznik wojskowy w Phnom Penh przyznał, że w piątek partyzanci wyeliminowali tam z walki 8 żołnierzy. Kaloty „B-52" Agencja France Presse pisze % Sajgonu, że amerykańskie bombowce strategiczne „B-52” przeprowadziły naloty na 3 kraje Półwyspu Indochińskiego. Bombardowały one Laos, domniemane pozycje sił wyzwoleńczych w Kambodży i w Południowym Wietnamie. W Wietnamie samoloty amerykańskie bombardowały okolice prowincji Quang Tri. Sen. Muskie wzywa do wycofania wojsk USA z Wietnamu NOWY JORK (PAP). Senator Muskie, jeden z czołowych kandydatów z ramienia partii demokratycznej na prezydenta USA, odbył dwugodzinną rozmowę z sekretarzem generalnym ONZ, U Thantem. Po rozmowie spotkał się z dziennikarzami, akredytowanymi przy ONZ i odpowiadał na szereg pytań. Odpowiadając na pytanie dotyczące Wietnamu, Muskie oświadczył, iż nadszedł czas aby administracja złożyła jasne i wyraźne zobowiązania dotyczące terminu wycofania wojsk amerykańskich z Wietnamu. „Należy w tej sprawie nod.iać zobowiązanie o wiele hardziej precvzy.ine — świadczył senator Muskie — nlz uczynił to dotychczas prezydent Nixon”. Przewodniczący frakefi FBP przybywa ic Warszawy 17 bm. przybędzie z wizytą ‘•do Warszawy przewodniczący frakcji FDP w i Wolfgang Mischnik. Bundestagu (PAP) Powódź w RPA 80 osób utonęło LONDYN (PAP). Silne ulewy w prowincji Natal, w Republice Południowej Afryki, katastrofalną powódź, spowodowały która zagroziła przede wszystkim mieszkańcom okolic miasta Durban. W rejonie tym wylały wody rzek, zatapiając liczne plantacje trzciny cukrowej l innych roślin uprawowych, niszcząc drogi 1 uszkadzając połączenia telefoniczne. Pod wodą znajduje się wiele wiosek. Do chwili obecnej ponad 80 osób utonęło, 2 0 krajów walczy w Cannes o palmę pierwszeństwa (OD SPECJALNEGO WYSŁANNIKA) 20 krajów uczestniczy w tegorocznym Festiwalu Filmowym w Cannes, który ma tym razem charakter jubileuszowy, odbywa się bowiem w 25 lat od momentu powstania tej głośnej imprezy. Pierwotnie festiwal pomyślany był jako przeciwstawienie dla faszystowskiego festiwalu w Wenecji i pierwszym jego terminem miał być 1 września 1939 r. Dziś Cannes zdecydowanie przewyższyło imprezę wenecką, która w tym roku stoi wręcz pod znakiem zapytania. Tegoroczna uroczystość otwarcia, poza przyznaniem specjalnych nagród jedenastu „naji częściej nagradzanym” twórcom wyświetleniem . fragmentów ich najlepszych filmów, niespodziewanie uzupełniona została momentem podniosłym. Minister Kultury, Jacques Duhamel, udekorował orderem Legii Honorowej nestora sztuki filmowej jednego z głównych kina, Charles Chaplina. twórców Wzruszonego artystę witały oklaski tym gorętsze, że niebawem jegc największe filmy „Gorączka ziota”, „Światła wielkiego miasta”, „Dzisiejsze czasy”, „Dyktator” i „Światła rampy” maja powrócić na światowe ekrany Z filmów pokazanych do tej pory . największą siłą wyrazu odznaczył się antymilitarystyczny dramat „Johny, chwyć za broń” Daltona Trumbo, pisarza i reżysera skazanego za czasów maccarthyzmu ną więzienie za swoje przekonania polityczne. •Jest to adaptacja jego własne* powieści napisanej w 1939 roku. dokonana przy współpracy wielkiego reżysera hiszpańskiego Luisa Bunuela. Bohaterem jest ochotnik z i wojny światowej, potwornie okaleczony, pozbawiony fizycznie możliwości wszel kich kontaktów z otoczakiem, Stopnio we budzenie się jego świadomości, rozpacz i powodu tak zupełnego ka lectwa, . mieszanina wspomnień 1 koszmarów sennych — wszystko to sku oia w jednym praqnieniu: Johny chce idowodnić lekarzom odzyskanie władz umysłowych i poświęcić resztę życia - w charakterze żywego eksponatu propagandzie antywojennej. Ale władze wojskowe zamykają w separatce ten odrażający strzęp człowieka, jak wstydliwą tajemnicę stanu. Temat po zornie niefilmowy rozwiązany zosta1 z użyciem całego bogactwa gwałtów nych środków, przede wszystkim monologu wewnętrznego I różnych forrr współdziałania obrazu z dźwiękiem, które uczyniły go wstrząsającym. Inny film, nominalnie amerykański, nakręcił pracujący na oficjalnym kontrakcie rządowym czołowy przedstawiciel ,.szkoły praskiej”, Czech MUosz Ear ma n, dobrze znany autor „Miłości blondynki”. Świeże spojrzenie cudzoziemca pozwoliło Formanowi w „Karykaturze”, ciętej komedii satyrycznej, obnażyć niejedną prawdę na temat-konfliktu pokoleń w USA. Forman nie przesądza, czy racj^ mają wyrostki uciekające z domów ro dzinnych, czy ich zdezorientowani ro dzice. Interesuje się jednak raczej ty mi ostatnimi i bardzo celnie (a zora zem bardzo zabawnie) demaskuje icl ograniczenia, lenistwo myślowe, wre szcie brak wyobraźni. Ustawiczny mon taż równoległy nerwowej krzątaninie rodziców i niewymyślnych form dziełowego relaksu, budzi komizm mło v sytuacjach w zasadzie nie nazby śmiesznych, Zupełnym zaskoczeniem stal się film australijski „Ocknij się ł przerażeniem” Teda Kotcheffa, trzymająca w napięciu, tragikomiczna epopeja młodego nauczyciela z wnętrza kontynentu Przez przypadek ten znudzony inte lektualista zapoznaje się z despotyczną mentalnością środowiska, które zachowało okrucieństwo pokolenia pionierów, choć warunki od dawna te go okrucieństwo nie usprawiedliwiają Wielką kreację lekarza-włóczęgi stwo rzyl znany z „Matni" Donald Pleasence, a drapieżna sekwencjo rzez1 kangurów mało ma równych we współczesnym kinie. Dojrzały film przyszedł do nas z kraju, o którym - jak się okazuje - niewiele właściwie wiemy. Z licznych filmów włoskich pokazano dotąd dramat psychologiczny „Ea Califfa”, filmowy debiut pisarza Alberto Bevilacqua, miejscami złożony z detali wysokiej próby, a jednak skażony dvsonansami i brakiem konsekwencji Robotnica, wdowa po zabitym • prze2 policję działaczu robotniczym, zrobiona przez Romy Schneider na filozofującą arystokratkę, plująca w twarj wielkiemu fabrykantowi, przekształca się w jego kochankę, namiętną i wybaczającą. To osiągnięte w łóżku porozumienie pracy z kapitałem, przerwane w zakończeniu przez nie nazwanych zabójców, miało być, wedle słów samego twórcy, czymś więcej niż pikantną przygodą, zwyciężenia chaosu, bo „próbą przezdominowanego przez chęć zysku1’. Chaos myślowy tego filmu potęguje jednak tylko chaos, z którym Bevilacqua chciał się porachować Czy selekcja francuska (7 filmów pełnometrażowych z tego 4 w konkursie) będzie równie słaba, jak w roku ubiegłym? Można się tego obawiać, sadząc po „Świętym ogniu” Vladimira Forgency, wybranym na uroczystość otwarcia. Jest to dziełko formalnie eleganckie, zawierające parę ładnie zaaranżowanych baletów, nowoczesnych i klasycznych, ale ponadto informujące nas w trybie stanowczo zbyt powolnym, że zawód tancerki jest trudny i męczący. To już skądś wiemy. Nie wystarcza wyjątkowa kobieca piękność młodziutkiej Soni Petrovej, którą chętnie jeszcze zobaczymy na ekranie, by wyoełnić ramy półtoragodzinnego filmu. Innego formatu filmem francuskim są bezspornie „Cztery noce marzyciela”, zrealizowane przez zafascynowanego Dostojewskim tropiciela przygód wewnętrznych, Roberta Bressona. Nowo wersja „Białych nocy” kokietuje neoromantyzmem, który staje się dość nieoczekiwanie poszukiwanym na i-ynku towarem. Trzeba było jednak XlX-wiecznej noweli, (wprawdzie przelieslonej pod współczesne, paryskie liebo), by odnowić sytuację, w której zakochany buduje szczęście ukochanej z kimś trzecim, poświęcając własne uczucie. Pewna afektacja, jaką narzuca Bresson swym niezawodnym aktorom, czyni jednak film chłodnym, a wielkie uczucia bohaterów zostają jedynie zamarkowane. Film Bressona nie został pokazany w konkursie, a tylko w ramach Dni Realizatorów, zaprogramowanych przez francuskie Stowarzyszenie Filmowców. W tych samych ramach poważny sukces odniosła nasza „Dziurą w ziemi” Andrzeja Kondratiuka, pochlebnie oceniona przez krytykę. JERZY PŁA2FWRK1