Nemzeti Ujság, 1840. január-június (35. évfolyam, 1-50. szám)
1840-03-21 / 24. szám
TARTALOM. Magyarországi kinevezések és megtiszteltetések, magyar tud. társasági igazgató tanács ülései Pozsonyban. Gőzösök indulása Pestről. Döbler bűvész Pestre jövetele, Ugocsamegye ujkövet választása, dunaszekcsői templom kiraboltatása, és Szász-Régényi lopás. Kegyelmes királyi leirat az országgyűlése befejezésére májusra. A magyar nyelv tárgyában kelt kegyelmes királyi válasz. Váltótörvénykönyvi javaslat folytatása. Spanyol kortesi viták Felvilágosítások az oroszok roppant hadi készületei iránt, konstantinápolyi visszálkodások magvai. Egyptomi zavarok. Magyarország. Ö cs. ’s ap. kir. Felsége mart. főkén a’ nyáradi deák szertartása káptalanban megürült három kanonok székre , Fejér György prépost, kir. tanácsos és a’ pesti kir. tudom. egyetem könyvtára igazgatóján kívül, gr. hallerkői Haller Ferenczet bárándi lelkész alesperest, — és Kis Pált , a’ bécsi theresiana academiában magyar nyelv és literatura tanítóját méltóztatott kegyelmesen kinevezni. Balásy Farkas Dunavecsére általtétetése következtével, az ipolysági sómázsamesteri hivatal megürült. A’ magyar tudós társaság igazgató tanácsa mivel a’ múlt évi novemberben tartott nagygyűléskor, teljes számú ülést nem tarthatott, azért akkor csak némelly előleges és halaszthatlan tárgyakat ideiglen látott el; ’s igy folyó év febr. 25 és mart. 8kán Pozsonyban tartotta újabb rendes üléseit, mellyben 15 féle tárgyak intéztettek el. A’ gőzösök indulnak Pestről Gönyöre: Maria Anna mart. 18. és 25dikén reggel 6 órakor. Árpád mart. 15. 22. 29kén. — Pestről Zimonyba és Tirenkorába , I.Ferencz szerdán mart. 25én. Zrínyi szombaton mart. 18kán. Pesten Döbler Lajos porosz király udvari bűvész mart. 20 án színházunkban bűvészeti mutatványai sorát a’ physica es mechanica köréből megkezdette számos kedvelői jelenléttükben. Nagyszőllősön febr. 20ik án tartott ugocsa megyei közgyűlésben, országgyűlési követségéről, b. Perényi Lajos beregmegyei főispányi helyettes , elbetegesült . Perényi testvére nevében lemondván, közfelkiáltással Butykay Menyhért tiszti főügyész választatott el országgyűlési követté. Dunaszekcsői szentegyház főoltárából az oltáriszentség mutató (monstrantia) f. mart. tí’szke közti éjjel eloroztatott, melly körülbelül 4 font nehézségű tiszta ezüstből készült gazdagon aranyozva ’s igen szép idomzatú. Besán Mihály th ur a’tolvajságot felfedezőnek 40srtot igér jutalmul igében. Erdélyből is írják, hogy Szász-Régenben f. mart. 4dik napján egy tehetős polgárnak éjt rablók házába törvén , számos ezüstnyelű késvillákat, gazdálkodó ’s más kisebb nemű ezüst kanalakat S.M. betűvel jegyzetteket, ezek felett még számos különböző becsű ’s időkből való arany és ezüst pénzeket, bankjegyeket ’s a’ t.oroztak el. Jelentés a’ pesti józsefnapi vásárról, 1840. — A’ jelen pesti józsefnapi vásár honi termékinkre nézve általán nem felelt meg a’ várakozásnak; gyapjú mégis, ámbár csökkent áron, meglehetős mennyiségben kelt el; úgy szinte jó áron ’s gyorsan kapták a’ viaszt, és disznózsírt, valamint gubacs és repereolaj is élénken keresteték, mikből azonban a’megakadályozott hajózás miatt nem érkezett elegendő mennyiség. Mi a’kézmű-árak kelendőségét illeti, a’ vásár nagyban ’s kicsinyben alul volt a’ középszerűségen; kiváltkép a’ gyapjuportékák csökkent áron is csak kevés mennyiségben keltek. Pest mart. 19. 1840. A’ pesti kereskedői kar Iső elöljárója ugornyai Robitsek József, és Ildik elöljárója Bozda Naum által. Kegyelmes Királyi Leirat, az országgyűlésének befejezésére rendelt határnap iránt. 3498 fi9s 1840. Sacrae Caesarae et Regio-Apostolicae Majestatis Domini Domini clementissimi nomine, Serenissimo Archiduci, Reverendis, Inonorabilibus, Spectabilibus ac Magnificis, Magnificis item Egregiis et Nobilibus, nec non Prudentibus ac Circumspectis Inclyti Regni Hungariáe, et Partium eidem adnexarum Dominis Statibus et Ordinibus, qui vei in persona, vei etiam ablegationis munere fugentes, nomine Principalium suorum, pro praesenti generali Diaeta Regni, per Alteratam Suam Majestaten Caesareo Regiam clementissime indicta, congregati sunt, benige intimandum: Pro summo objecti, quod hac ipsa de causa Altefata Sua Majestas Sacratissima in Serie benignarum Propositionum Suarum Regiarum primum designavit, momento, omni cum fiducia Sibiam tunc pollicitam fuisse Eadem Altefatam Suam Majestaten Sacratissimam, huic Regiae Suae solicitudinis parti, quae circa restaurandarum Legionum hungaricarum robur, pacemque necessariis securitatis praesidiis firmandam versatur, quantoejus, satisfactum ini. Atque ex iis quidem, quae haue in rem admodum Artiuli 7, 1830. cum Dominis Statibus et Ordinibus nuperrime benigne communicata habentur, Epsdemipsos uberius perspexissse, quantumnam a debitae providentiae incolumitatisque publicae rei rationibus absit, agere cunctando negotium, in qno celeriter perficiendo plurimum situm est. Sed vero tempus pro peragendis Comitiis positiva etiam Articuli 7 , 1723 dispositione emensum esse, atque hanc Alteratam Suam Majestaten Sacratissimam et in ulterioribus earumdem benignarum Propositionum tenoribus, et subsequi de 28 a Julii a. p. Rescripti Sui Regii contentu Dominis Statibus et Ordinibus in memoriam revocasse, dum eosdem circa benignarum Propositionum illarum, alia item tractatuum diaetalium objecta, ad hos debite ad maturandos provocaret. Comitiis tamen bis, ultra terminum lege ea definitum, multo diutius productis, summeratam Suam Majestaten Sacratissimam, quae condigna etiam administratenis publicae ratione habita, eadem die secunda proximi mensis Maji a. c. concludenda decrevit, penes significationem positive altissimae hujusce voluntatis Suae, Dominos Status et Ordines hortandos jussisse, ut acceleratis, quoad praeallatum benignarum Propositionum Regiarum punctum Tractatibus, mox et caetera, in quibus inter eos convenerit, quaeve de indole sua in Comitiis pertractanda supersunt, Altissimo Ejus obtutui citra ulteriorem moram substernant. In reliquo summefata Sua Majestas Caesareo llcgia Apostolica lisdem Dominis Statibus et Ordinibus Regni Gratia Sua Caesareo Regia clementissime ac jugiter propensa manet. Per Sacram Caesaream et Regio-Apostolicam Majestäten! Viennae die 14-a mensis Mártii 1840. Georgius Bartal m. p. A’ magyar Nyelv tárgyában költ kegyelmes Királyi Válasz. 3499/i99 1840. Sacrae Caesareae et Regio Apostolicae Majestatis Domini, Domini clementissimi, nomine, Serenissimo Archiduci, Reverendissimis , Reverendis, Honorabilibus, Spectabilibus ac Magnificis, Magnificis item, Egregiis et Nobilibus, nec non Prudentibusac Circumspectis Iuclyti Regni Hungáriáé et Partium eidemadnexarum Dominis Statibus et Ordinibus, qui vei in persona, vei etiam ablegationis munere fungentes, nomine Principalium suorum pro praesenti, generali Diaeta Regni, per Altefatam Suam Majestäten! Caesareo-Regiam clementissime indicta, congregati sunt, benigne intimandum : Altefatam Suam Majestäten! Sacratissimam de mediis ad progressivuni idiomatis patrii incrementum facientibus , substratam per Dominos Status et Ordines de 31. Januarii anni currentis Repraesentationem eadem, quam pluribus antehac argumentis comprobatam Ipsi quoque Domini Status et Ordines grato animo recolunt, benignitate, ad justas simul debitae providentiae rationes, modumque in iis sanciendis, ex salutari mente Articuli 7: 1792. tenendum comparata expendisse, hoeque ipsum Dominis Statibus et Ordinibus cum eo significandum benigne jussisse: Eandem inprimis, quantum ad Augusta Domus cognitione etiam Linguae liungaricae imbuendos: Se ad benign^.-^-Resolutionem Suam de 26-a Április Anni 1836. provocatis per Dominos Status et Ordines legibus penitus congruam referre; una vero id, quod relatae ad Repraesentationes jam ex Comitiis his Sibi substernendas benigne concessit largiri Jurisdictionibus etiam, ut nimirum Repraesentationes suas altissimo Loco submittendas de hanc sola etiam apparare lingua hungarica possint. In uberius porro testimonium praedeclaratae Suae in Vota Dominorum Statuum et Ordinum Benignitatis, Altefatam Suam Majestatem Sacratissimam annuere, ut Consilium Regium Locumtenentiale non tantum Intimata, sed etiam Circulares suas ad cunctas Regni Jurisdictiones lingua hungarica dimittat; ut item Jurisdictiones ecclesiasticae cum Jurisdictionibus secularibus, et hae inter se perinde intra fines Regni lingua tantum hungarica correspondere teneantur. Quod nihilominus ad legem attinet textuni: postquam auctorítati textus hungarici per ea, quae articulo 3: 1836. constituta sunt, ubertim prospectum, et in casum etiam emergentis inter duplicem textuni dubii debite provisum haberetur, summefatam Suam Majestäten! Sacratissimam dispositioni Articuli hujus et praevigenti adhibendae in benignis Rescriptis, Resolutionibusque Suis Regiis lingvae latinae insistere. Rogandarum itaque Leguni articulos, ad modiun uti id postremis Comitiis factum est utraque lingua subersternendos, ac per Eandem quoque in utroquo textu benigna sanctione Regia donandos esse. Quoad versionéin Corporis Juris, cum caeteroquin originális Iatinus textus legum, complexum eins efficientium, nullo non tempore solum pro authentico haberi possit, exmittendae praevium in finem regnicolaris Deputationis necessitate non subversante; quantum ad reliqua: Siimmefatam Suam Majestatem sacratissimam altissimis Juribus suis in nexu Articuli 16: 1723. salvis, benigne disposituram esse, ut Camera Regia ITungarico-Aulica cum Jurisdictionibus patria scribentibus lingua, eadem correspondent, ad haec ut expeditionum capitularium ingressus et conclusio lingua hungarica adornari debeat, matriculae vero etiam in locis, ubi sacri ad Concionem sermones idiomate hungarico non habentur , post trienniiun a conchisione praesentium Comitiorum computandum lingua hungarica ducantur , ac deinum, ut dehinc sine discrimine religionis Parochi, Verbi divini Ministri, Capellani, Cooperatoresque tales applicentur , qui cognitione linguae liungaricae imbuti sunt benigne probare suam Majestatem Sacratissimam. Propositione Dominorum Statuum, et Ordinum relate ad correspondentias inter hungaricas, et aliarum Augustae Domus Ditionum Jurisdictiones in co facta, ut hae utrinque lingua latina foveantur , aeque benigne rati habita, tum hunc in finem, dum vero de eo quoque, ut salvis principiis in Articulo 7 : 1792. attactis lingvae liungaricae (Harmincsiizödik év.) Martius 21 -kén. 24. szám. Hasznos mulatságokban felvétetnek mindennemű tudós értekezések, a’népnevelési, alapítványi, művészeti, mesterségi, literatúrai , és más mulatva oktatói körből. A’ nemhivatalos leveleknek birmentes küldetése kéretik. ÍSIO. Első félév. Minden szerdán és szombaton egy egy ív nemzeti megtiszteltetések , kinevezések, hazai ’s külföldi politicai tudósítások gyorsan közültetnek lapjainkban. Félévi ára minitán borítékkal 4 pengő forint. PEST NEMZETI ÚJSÁG. HAZAI ÉS KÜLFÖLDI TUDÓSÍTÁSOKBÓL. Alapitá Sulcsár István táblabiró, Kiadja özvegye. Szerkeszti Dr Nagy Pál* táblaforró.